سید به معنای آقا و اطاعت شده (مطاع)، رئیس و بزرگ است.
سیادت عنوانی است اعتباری، نه تکوینی که بر مردان و زنانی که نسبشان به حضرت هاشم بن عبد مناف (جدّ دوم رسول خدا) میرسند اطلاق می‌شود.
بنا براین هر کس که سلسله نسب او به هاشم بن عبد مناف یا فرزندان او برسد، سید محسوب می‌شود.(1)
(به فرزندان هاشم افزون برعنوان سید بنی هاشم نیز میگویند.) برخی از اینان به عموهای پیامبر مثل ابوطالب، عباس و حمزه میرسند. فرزندان عباس عموی پیامبر که اصطلاحاً به آنان بنی عباس میگویند، سید محسوب میشوند. همچنین فرزندان ابوطالب به نامهای طالب و عقیل و جعفر طیار و علی(ع) و نسل آنان، سیدند. پیامبر اسلام از طریق پسری نسلی ندارد، چون که پسرانش (طیب و طاهر و قاسم و ابراهیم) چون در کودکی از دنیا رفتند. نسل آن حضرت فقط از طریق دخترش حضرت فاطمه زهرا(س) ادامه پیدا کرد. فرزندان حضرت زهرا به نامهای حسن و حسین و زینب و ام کلثوم از طریق پدرشان امام علی نیزسید بودند.
تمامی ائمه معصومین و فرزندانشان از طریق علی(ع) به هاشم و از طریق حضرت فاطمه به پیامبر میرسند و سید هستند. اگر چه سیادت به جهت نور وجودی پیامبر تجلی یافته است، اما این در انحصار فرزندان پیامبر (ص) قرار ندارد. بلکه از جهت انتساب به طالب و علی و عقیل و جعفر (فرزندان ابوطالب) و انتساب به عباس و حمزه (عموهای پیامبر نیز سیادت حاصل شده و حضرت علی(ع) سید بوده است و فرزندان او نیز سید هسیتند.
چون نسل پیامبر بیش تر مورد توجه مسلمانان است و نسل حضرت از دخترش فاطمه(س)و علی(ع)می باشند، این‌ها بیش تر مورد توجه و احترام هستند . لذا آنان از بین بقیه سادات معروف تر و مشخصترند.
کوتاه سخن این که سیادت یک نوع شرافت معنوی است و به معنی بزرگی و عظمت است. سیادت به خاطر عظمت پیامبر اسلام(ص) در دودمان آن حضرت وجود دارد واجداد او تا جد اعلای ایشان (هاشم) را شامل می‌شود.(2)
پی‌نوشت‌ها:
1. عروة الوثقی، ج 2، کتاب الخمس، فصل 2، مسئله 3.
2. ناصر مکارم شیرازی، پرسشها و پاسخهای مذهبی، ج4، ص166؛ استفتائات،ج1، ص706،سؤال1647.
