از طرق مهم درمان كه در روايات بر آن تأكيد شده است ذكر خدا است، در بعضى از روايات آمده هنگامى كه عصبانى مىشويد:
1.«اعُوْذُبِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيْمِ» بگوئيد. (1)
2. «لا حَوُلَ وَ لا قُوَّةَ الَّا بِاللَّه الْعَلِىَّ الْعَظِيمِ» بگوييد تا غضب از شما برود. (2)
3. «به هنگام غضب صورت بر زمين بگذاريد و براى خدا سجده كنيد».
ابو سعيد خدرى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نقل مىكند كه فرمود: غضب جرقهاى است كه در قلب انسان قرار مىگيرد (و آثار آن در وجود او نمايان مىشود) آيا نمىبينيد كه چشمان او سرخ، و رگهاى او متورّم مىشود. كسى كه اين حالات را در خود مشاهده كند، صورتش را به زمين بگذارد.(3)
به يقين هر كس چنين كند و به درگاه خدا پناه ببرد و از او رفع شر شيطان و غضب را بخواهد آرامش مىيابد.
4. تغيير دادن حالت يكى ديگر از طرق درمان غضب است همان گونه كه در روايات اسلامى آمده است: اگر شخص در حال نشستن عصبانى شده برخيزد و اگر ايستاده است بنشيند، و صورت از آن صحنه برگرداند يا دراز بكشد و اگر بتواند از آن محل دور شود، و خود را به كار ديگرى مشغول سازد.
اين تغيير حالت براى فرو نشستن آتش خشم و غضب بسيار مؤثر و مفيد است.
در حديثى از رسول خدا (ص) مىخوانيم: «كانَ النَّبِىّ اذا غَضِبَ وَ هُوَ قائِمٌ جَلَسَ وَ اذا غَضِبَ وَ هُوَ جالِسٌ اضْطَجَعَ، فَيَذْهَبُ غَيْضُهُ؛ هنگامى كه پيامبر (ص) (بر اثر كارهاى بسيار زشت جاهلان) عصبانى مىشد، در حالى كه ايستاده بود مىنشست و اگر نشسته بود، به پهلو مىخوابيد و خشم او برطرف مىشد». (4)
در بحارالانوار از امام باقر عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «وَ ايُّما رَجُلٍ غَضِبَ وَ هُو قائِمٌ فَلْيَجْلِسْ فَانَّهُ سَيَذْهَبُ عَنْه رِجْزُ الشَّيْطانِ وَ انْ كانَ جالِساً فَلْيَقُمْ؛ هر كس كه خشمگين شود در حالى كه ايستاده باشد بنشيند، چرا كه پليدى شيطان از او دور مىشود، و اگر نشسته است برخيزد».(5)
در ذيل اين حديث آمده است كه اگر انسان نسبت به يكى از بستگانش(رحم) خشمگين شود و بدن او را با دست خود لمس كند و اين تماس بدنى خشم او را فرو مىنشاند.
5.وضو گرفتن: نوشيدن آب خنك و شستن سر و صورت با آن به يقين در خاموش كردن آتش غضب مؤثر است. بلكه در حديثى از رسول خدا (ص) آمده است.
«اذا غَضِبَ احَدُكُمْ فَلْيَتَوضَّأ؛ هنگامى كه كسى از شما خشمگين شود وضو بگيرد». (6)
از اين تعبير استفاده مىشود كه وضو گرفتن به هنگام خشم و غضب مستحب است و در فرو نشاندن آتش غضب تأثير دارد.و در تعبير ديگرى آمده است كه غضب از شيطان است، و شيطان از آتش آفريده شده و آتش را آب خاموش مىكند، بنابراين هنگامى كه كسى از شما خشمگين شد وضو بگيرد». (7)(8)
پی نوشت ها:
1. مولی محسن فیض کاشانی، محجة البیضاء، مکتبة الصدوق، 1340ش، ج 5، ص 307.
2. جامع الاحادیث، ج 13، ص 472.
3. محجة البیضاء، ج 5، ص 308.
4. همان.
5. علامه مجلسی، بحارالانوار، موسسه الوفاء ،بیروت، 1404ق، ج 70، ص272.
6. همان، ج 77، ص312.
7. همان، ج 70، ص 272.
8.بر گرفته از: مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، مدرسه امام علی بن ابیطالب علیه السلام، قم، 1379، ج3، ص 394-396.
