منظور ازکلمه قبه در روایت قبول شدن دعای زائر زیر قبه امام حسین چیست؟

پرسش: منظور از کلمه قبه در روایت قبول شدن دعای زائر زیر قبه امام حسین چیست؟
شرح : اساتید محترم در بسیاری ازروایات نقل شده است که زائر امام حسین اگر زیر قبه دعا نماید دعایش مورد قبول واقع می گردد حال سئوال این است که بارگاه حضرت در زمانهای دور اینگونه نبوده ودارای بارگاه و گنبد به این شکل نبوده است پس منظور از دعای زیر قبه چیست ؟ اصولا قبه به کجا اطلاق می گردد و آیا حرم امام حسین حریم دارد ؟
پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني
واژه قبه كه در روايات به كار رفته برخي پس از ساخت قبه بر بارگاه امام حسين بوده و برخي پيش از ساخت قبه بوده برخي از اين روايات از پيامبر اسلام صادر شده است .
در باره رواياتي كه پيشاز ساختن قبه صادر شده ترغيب به زيارت به همراه نوعي پيش بيني بوده مانند آنكه در روايتي طولاني ابن عباس از پيامبر پيرامون كيفيت شهادت فرزندشان حسين بن علي (ع) چنين نقل مي كند كه پيامبر به او فرمود: اى پسر عباس هر كه او را با معرفت به حقّش زيارت كند براى او ثواب هزار حج و هزار عمره است، و هر كه او را زيارت كند، مرا زيارت كرده و هر كه مرا زيارت كند، گويا خدا را زيارت كرده، و براى زيارت‏كننده خدا است كه او را به آتش عذاب نكند، هر آينه اجابت (دعا) زير قبّه اوست، و شفا در تربتش مى‏باشد، و امامان از فرزندان او هستند.(1)
در اين روايات ترغيب به زيارت امام حسين پس از شهادت مي باشد و حال آن كه هنوز او به شهادت نرسيده .
آن دسته از رواياتي كه بحث از ساخت حاير و قبه بوده نيز روشن است؛ مراد از قبه نيز همان حايری است كه در روايات ديگر مورد اشاره قرار گرفته است.
حائر در لغت به ديوار يا نرده گرداگرد خانه يا مكان گفته مي شود كه در روزگار امام باقر و امام صادق، از نام هاي قبر امام حسين بوده است.
نتيجه آن كه: قبه و حائر ناظر به محدوده اطراف نزديك قبر امام حسين است و بر زماني كه تنها قبري بيش نبوده نيز صادق خواهد بود.
تارخچه بنا بر قبر امام حسين:
اما اين كه چهار ديواري بر قبر امام حسين به چه زماني بر مي گردد بايد گفت:
اولين بار بنى اسد پس از دفن اجساد شهدا و پيكر سيد الشهدا،علامتى بر قبر نهادند. از اين كه توابين در سال هاى 63 يا 64 بر سر قبر امام حسين مى‏آمدند، مى‏فهميم كه آن هنگام، آشنا و شناخته شده بوده است.
بنا به تشويق اولياء دين، مدفن آن حضرت از همان آغاز، مورد زيارت شيعه قرار گرفت، چه پنهانى و چه آشكار.
در زمان بنى اميه، قبه‏اى بر قبر شريف ساخته شد (1) و تا زمان هارون الرشيد باقى بود. وى‏قبر را خراب و محل آن را صاف كرد و درخت‏ سدرى را كه (به نشانه قبر) در آنجا بود، قطع كرد.
بار ديگر در زمان مامون ساخته شد. سپس در سال 236 و 237 هجرى به دستور متوكل عباسى، قبر و خانه‏هاى اطراف آن خراب شد و به جاى آن زراعت كردند و مانع‏رفت و آمد مردم شدند.
باز هم در سال 247 به دستور متوكل قبر را خراب كردند و چندين نوبت ديگر اين تخريب انجام گرفت.
بناى فعلى مرقد و حرم سيد الشهدا به قرن ‏هشتم هجرى برمى‏گردد. البته بارها مرمت ها و اضافاتى انجام گرفته است. در سال‏1216 هجرى وهابي ها با سپاهى از منطقه نجد حمله كرده و حرم حسينى را غارت و تخريب كردند و اسب ها را در صحن مطهر بستند. (3)
حدود حائر حسینی
اقوال فقها در تعیین حدود حائر مختلف است:
۱. محدوده‌اى که دیوار روضۀ شریف و مسجد بر آن احاطه دارد. (4)
۲. محدودۀ زیر گنبد مقدّس.
۳. محدودۀ زیر گنبد و بناهاى قدیمى (مانند رواق، قتلگاه و خزانه) محیط بر آن.
۴. آنچه دیوارهاى صحن بر آن احاطه دارد؛ شامل صحن از چهار طرف و ساختمان هاى متّصل به قبّۀ منور و مسجد پشت سر آن. (5) (6)
برخى گفته‌اند: قدر متیقّن از حائر گرداگرد قبر شریف به مساحت ۲۵ ذراع است. (7) برخى دیگر حائر را محدوده‌اى دانسته‌اند که امروزه نزد عرف - در مقابل رواق و صحن- به آن حرم گفته مى‌شود و قدر متیقّن آن، محدوده‌اى است که دیوار روضۀ شریف بر آن احاطه دارد. مسجد پشت سر مقدّس نیز داخل این محدوده است. (8) از این عنوان در باب صلات سخن گفته‌اند.
پي نوشت ها :
1. الإنصاف فى النص على الأئمة (ع) با ترجمه رسولى محلاتى‏،ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ‏ص 299.
2. ياقوت حموي معجم البلدان،دار صادر ،بيروت،ج2،280
3. اعيان الشيعه، ج1، ص629 به نقل از فرهنگ عاشورا، فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، قم، نشر معروف ، 1378 ، چاپ چهارم ،ص352.
4. السرائر، ج۱، ص ۳۴۲ به نقل از فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‏۳، ص ۱۹۲.
5. بحار الانوار، ج۸۹، ص ۸۹ و ۹۰ به نقل از همان.
6. بحار الانوار، ج۱۰۱ ،ص ۱۱۷ به نقل از همان.
7. کشف الغطاء، ج۳ ،ص ۳۴۷ به نقل از همان.
8. صلاة المسافر (سید ابوالحسن اصفهانى)، ص۲۰۳ و۲۰۴ به نقل از همان.

پرسش: خاک تربت امام حسین به کجا اطلاق می شود آیا هنوز بعد از این همه سال خاک تربت وجود دارد؟

پاسخ:

تربت امام حسین خاکی است که از قبر یا حوالی مرقد مطهر حضرت سیدالشهدا صلوات الله علیه می اورند که شیعه به خوردن آن استشفا می کند. خاک اطراف قبر که برای شفای بیمار و مهر نماز استعمال می شود.
امام خمینی می فرماید: آنچه به صورت قطعی تربت امام حسين (ع) است خاکی است که از قبر و آنچه عرفا ملحق به قبر است برداشته می شود. (1)
نظر عده اي از مراجع آن است که حکم فضيلت سجده بر تربت امام حسين و حکم جواز خوردن کم از آن براي شفاء، مخصوص قبر و کمي از اطراف قبر امام حسين عليه السلام مي باشد و بقيه خاک کربلا هر چند واجب الاحترام است؛ اما حکم خاک قبر امام حسين و اطراف قبر را ندارد. (2)
بر اساس برخي از روايات سرزمين کربلا تا پنچ فرسخ از هر طرف جزء حريم قبر امام حسين عليه السلام حساب مي شود (3) و از خاک اين محدوده توسط دستگاه هاي مخصوص در کار خانه هاي تربت سازي، در عراق، تربت تهيه مي شود.
به نظر بعضي از مراجع: حکم تربت حسيني که در روايات وارد شده است بر خاک کربلا تا مقداري که حريم قبر امام حسين عليه السلام است يعني از هر طرف پنج فرسخ بار مي شود. ولي هر مقداري که نزديک تر به قبر باشد فضيلت آن بيشتر است. (4)
پي نوشت ها :
1. تحریر الوسیله، ج 2، ص 156، امام خمینی، موسسه تنظیم ونشر اثار امام خمینی، 1421 ق ، چاپ اول.
2. آيت الله بهجت، توضيح المسائل مراجع، ج2 ذيل مسئله 2628، استفتاءات تلفني از دفتر رهبري، و دفتر آيت الله سيستاني.
3. مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ قَالَ: قَالَ (ع) حَرِيمُ الْحُسَيْنِ (ع) خَمْسَةُ فَرَاسِخَ مِنْ أَرْبَعِ جَوَانِبِ الْقَبْرِ وسائل‏الشيعة، ج14، ص 513، باب حد حرم الحسين (ع) الذي يستحب ... .
4. استفتاء تلفني از دفتر آيت الله وحيد خراساني.