اهل سنت خوردن صدف ، کوسه ماهی، هشت پا، خرچنگ و... را حلال می دانند .
آیت الله خامنه ای نیز به شرط ذبح شرعی تمساح ، مصرف آن را حلال دانستند که در روزنامه ها نیز اعلام وساخت مراکز تولید و تکثیر آن شروع شد . در حالیکه بسیاری از علما آبزیان فوق الذکر را حلال نمی دانند . علت این تفاوت در چیست ؟ چه معیاری برای حلال بودن این آبزیان استفاده شده است ؟

پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
آنچه راجع به نظر آیت الله خامنه ای نقل فرمودید، نادرست است . تمساح طبق نظر آیت الله خامنه ای، حرام گوشت است . خوردن گوشت آن حلال نیست اما پرورش و استفاده از منفعت حلال همچون پوست آن به شرط ذبح شرعی اشکالی ندارد. (1)
مبانی فقهی اهل سنت و شیعه درباره حرمت و حلیت آبزیان (صدف ، کوسه ماهی، هشت پا ، خرچنگ و ...) متفاوت است.شیعه بر اساس روایاتی که از اهل بیت علیهم السلام دارد، تمام آبزیان غیر از ماهی فلس دار و میگو را حرام می داند.
محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام سوال کرد:
خوردن ماهی که فلس ( قشر ) ندارد، چگونه است ؟ فرمود:
" کُل ما له قشر من السمک ؛ و ما کان لیس له قشر فلا تاکله ؛ (2)
فقط ماهی ّ که دارای فلس باشد ؛ حلال است.
تعریف ماهی هم در لسان عامیانه مشخص است. طبعاً عامه مردم به تمساح و لاک پشت، ماهی نمی گویند . بنا بر این از آبزیان، تنها ماهیان وفلس دار آن حلال است که با شرایط درست صید ، خوردن آن بدون اشکال است.
میگو هم طبق روایات جزء ماهیان شمرده شده و حلال است و از مجموعه آبزیان استثنا می شود.
صاحب جواهر در این باره می نویسد:
یکی از اصحاب امام موسی بن جعفر سوال کرد:
ما تقول فی اکل الاربیان – میگو- ؟ فقال لی : لا باس بذلک . و الاربیان ضرب من السمک .
فی مرسل محمد بن جمهور عن ابی عبد الله : انه سُئل عن الاربیان ، فقال :کُل ،فانه جنس من السمک " (3)
و دیگر روایاتی که گاه با نام بردن از آبزیانی مانند مارماهی ، خرچنگ ، قورباغه و ... خوردن آن ها را حرام شمرده اند.
اما این مسئله در میان اهل سنت اختلافی است. ابو حنیفه گفته است :
لا یباح الا السمک ؛
فقط ماهی از میان آبزیان حلال است.
از ابن حامد نقل شده :
لا یؤکل التمساح و الکوسج لانهما یأکلان الناس؛
تمساح و کوسه چون آدمخوار هستند، حرامند.
مالک گفته است:
کل ما فی البحر مباح ؛
تمام آبزیان حلال هستند . (4)(5)
از احمد بن حنبل نقل شده است:
السرطان لا بأس به ؛
خرچنگ حلال است. (6)
شیخ محی الدین النووی از بزرگان شافعی گوید :
" الضِفدِع و السَرَطان ، و هُما مُحرمان علیَ المشهور ؛
مشهور، خوردن خرچنگ را حرام می دانند .
یحرم التمساح علی الصحیح؛
بنابر قول صحیح تمساح حرام است. (7)
فتاوای مختلف دیگری از اهل سنت وجود دارد که نقل آن به درازا می کشد.
پی نوشت ها:
1. آیت الله خامنه ای ، استفتائات سایت معظم له به آدرس:
http://www.leader.ir/tree/view.php?parent=n8909&catid=49
2. کلینی، الکافی ،ج 6 ،ص 219 .
3. نجفی، جواهر ،ج36 ،ص 252.
4. ابن قدامه، شرح الکبیر ،ج 11 ،ص 88.
5. ابن قدامه، المغنی ،ج 21 ،ص 428.
6. ابن قدامه، شرح الکبیر ،ج 11 ،ص 44 .
7. محی الدین النووی، روضة الطالبین ،ج 2 ،ص 542.