صدق الله العلي العظيم

پرسش 1:
صدق الله العلي العظيم
شرح : سلام عليكم در احاديث شيعه آيا حديثي داريم كه بايد صدق الله العلي العظيم بگيم يا صدق الله العظيم؟ كلا منشاء اين جمله كه در پايان قرآن گفته ميشه از كجا است?
پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مركز.
در روايتي داريم امام سجاد (ع) وقتي سوره قدر را تلاوت مي کرد ، بعد از تلاوت " انا انزلناه في ليله القدر " مي فرمود: "صدق الله عز وجل أنزل الله القرآن في ليلة القدر " . (1)
و از امام صادق روايت شده که هر کس سوره "و الشمس و ضحاها" را تلاوت و ختم کرد ، بگويد: "صدق الله و صدق رسوله". (2)
در اعمال ماه رجب و دعاي ام داوود هم آمده که بعد از خواندن سوره هايي که معين کرده اند ، بگويد:
"صدق الله العظيم الذي لا إله إلا هو الحي القيوم ذو الجلال والاكرام الرحمن الرحيم الحليم الكريم الذي ليس كمثله شئ وهو السميع العليم البصير الخبير ، شهد الله أنه لا إله إلا هو والملائكة وأولو العلم قائما بالقسط ، لا إله إلا هو العزيز الحكيم ، وبلغت رسله الكرام وأنا على ذلك من الشاهدين". (3)
در روايتي عبد الله بن سلام يهودي از رسول خدا سؤال هاي فراواني مي پرسد از جمله از ابتدا و انتهاي قرآن مي پرسد و حضرت مي فرمايد: "ابْتِدَاؤُهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ خَتْمُهُ صَدَقَ اللَّهُ الْعَلِيُّ الْعَظِي"؛ (4)
و علامه مجلسي در شرح اين عبارت گفته است: معناي کلام اين نيست که: "صدق الله العلي العظيم" جزء قرآن است بلکه منظور اين است که سزاوار مي باشد تلاوت قرآن با اين عبارت ختم شود. (5)
با توجه به اين روايات ، مسلمانان بعد از تلاوت قرآن مي گويند : صدق الله و صدق رسوله و عباراتي شبيه اين عبارت از جمله عبارت "صدق الله العلي العظيم " و "صدق الله العظيم".
دو عبارت اخير مرسوم و مشهور شده اند و عبارت اول را بيشتر ، قاريان شيعه به کار مي برند و عبارت دوم را بيشتر ، قاريان سني . شايد علت اين که قاريان سني وصف "العليّ" را نمي گويند از اين باب باشد که به فکر خودشان دست شيعه که "علي بن ابي طالب" را امام و خليفه بلافصل رسول خدا مي دانند ، گزک نداده باشند.
در هر حال گفتن هر دو عبارت خوب است و دليل روايي بر ترجيح يکي بر ديگري نيافتيم. اما بايد از اهل سنت پرسيد كه علت نگفتن آنها كلمه « العلي » چيست؛ چرا اصرار دارند اين كلمه را نگويند در حالي كه « العلي» صفت خداي متعال است.
پي نوشت ها :
1. کليني ، کافي ، پنجم ، تهران ، دار الکتب الاسلاميه ، 1363 ش ، ج1 ف ص 248.
2. شيخ طوسي ، تهذيب ، چهارم ، تهران ، دار الکتب الاسلاميه ، 1365 ش ، ج2 ، ص 297.
3. شيخ طوسي ، مصباح المتهجد ، اول ، بيروت ، مؤسسه فقه الشيعه ، 1411 ق ، ص 807.
4. علامه مجلسي ، بحارالانوار ، هشتم ، بيروت ، الوفا ، دفتر انتشارات اسلامي ، 1374 ش ، ج 57 ، ص 243.
5. همان ، ص 262.

پرسش 2:
پرسش دوم : برادران اهل سنت روايتي از نبي مكرم اسلام - صلي الله عليه و اله- نقل ميكنن كه ايشان ميفرمايد هر كس پس از شنيدن صداي اذان دعاي اللهم رب هذه الدعوة التامة و الصلاة القائمة ات سيدنا محمد الوسيلة و الفضيلة و و ابعثه مقاما محمودا الذي وعدته رو بخونه شفاعت من در روز قيامت شامل خواننده اين دعا ميشه. آيا در مذهب شيعه اين روايت مورد تائيده چون من بعد از اذان اين دعارو ميخونم آيا كار من غلطه يا درسته؟ البته با توجه به شيعه بودنم ميخواستم بدونم در كتب حديثي ما اين حديث اومده يا نه
پاسخ:
تقريبا تمامي اهل حديث و فقيهان شيعه در کتاب هاي خودشان جملات فوق را بعنوان دعا از پيامبر (ص) نقل کرده اند از جمله محدث بزرگ نوري در مستدرک الوسائل و فقيه بزرگ شيخ طوسي در کتاب مبسوط در بحث استحباب اذان آورده اند. بنا بر اين حديث مذبور حديث خوبي است؛ منتهي در زمان خواندن آن اختلاف شده است؛ برخي مانند سيد بن طاووس در کتاب خود فلاح السائل بر اين نظر است که گفتن اين جملات پس از اتمام اقامه و هنگام شروع به نماز مستحب است. ولي شيخ طوسي گفته است به هنگام شنيدن اذان آن هم در وقتي که موذن جمله ، اشهد ان لااله الا الله ، را گفت مستحب است شنونده اين دعا را بخواند . گفتني است که بيشتر علماي اهل سنت هم همين نظر اخير را پذيرفته اند. (1)
به هر حال حضرت عالي با خواندن اين دعا کار شايسته اي انجام مي دهيد و مي توانيد براي درک ثواب قطعي دعاي فوق را در هر دو وقت بخوانيد تا ان شاء الله به طور قطع و اطمينان به استحباب و ثواب آن برسيد .
مطلب مهمي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه:
خواندن دعاها بايد به همراه اخلاص و عمل به آن باشد نه فقط لقلقه زبان.
پي نوشت ها:
1- محدث نوري، مستدرک الوسائل ،قم موسسه آللبيت ،سال 1408ق، ج 4، ص 54 تا 60.باب استحباب الاذان .