با عرض سلام و خسته نباشید می خواستم بپرسم منظور از ایلاء در آیه 226 سوره بقره چیست ؟ و منظور از آن چیست ؟
پرسشگر گرامی با سلام و تشکر به خاطر ارتباط تان با اين مرکز
لِلَّذينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ فَإِنْ فائُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحيم ؛(1)
كسانى كه زنان خود را «ايلاء» مىنمايند، حق دارند چهار ماه انتظار بكشند؛ اگر بازگشت كنند، خداوند، آمرزنده و مهربان است.
« ايلاء» از ماده« أَلْوْ» آمده كه به معنى قدرت نمائى و تصميم است. از آن جا كه سوگند نمونهاى از آن مىباشد، اين واژه بر آن اطلاق شده و به معنى سوگند خوردن بر ترك عمل زناشويى است.
در دوران جاهليت، زن هيچ گونه ارزش و مقامى در جامعه عرب نداشت . به همين جهت، براى جدائى، يا تحت فشار قرار دادن او، طریق های زشتى وجود داشت كه يكى از آن ها «ايلاء» بود، به اين ترتيب، كه هر زمان مردى از همسر خود متنفر مىشد، سوگند ياد مىكرد كه با او همبستر نگردد.با اين راهِ غير انسانى، همسر خود را در تنگناى شديدى قرار مىداد. نه او را رسماً طلاق مىداد، تا آزادانه شوهر انتخاب كند، نه بعد از سوگند حاضر مىشد آشتى كرده و با همسر خود زندگى مطلوبى داشته باشد.
آيات، با اين سنت غلط مبارزه كرده و طريق گشودن سوگند را بيان مىكند:
«كسانى كه از زنان خود ايلاء مىكنند (سوگند ياد مىكنند كه با آن ها آميزش جنسى ننمايند) حق دارند چهار ماه انتظار كشند».
چهار ماه مهلت، براى اين است كه وضع خويش را با همسر خود روشن كنند. زن را از نابسامانى، نجات دهند.
سپس در آيه بعد مىافزايد:" اگر (در اين فرصت) تصميم به بازگشت گرفتند، خداوند آمرزنده و مهربان است" (فَإِنْ فاؤُ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ).
آرى خداوند گذشته او را در اين مساله و همچنين شكستن سوگند را بر او مىبخشد، هر چند كفاره آن چنان كه خواهيم گفت،به قوت خود باقى است.
" اگر تصميم به جدايى گرفتند (آن هم با شرايطش مانعى ندارد) خداوند شنوا و دانا است" (وَ إِنْ عَزَمُوا الطَّلاقَ فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ).
هر گاه مرد هيچ يك از اين دو راه را انتخاب نكند، نه به زندگى سالم زناشويى باز گردد، نه زن را با طلاق رها سازد،
حاكم شرع دخالت مىكند . مرد را به زندان مىاندازد . بر او سخت مىگيرد كه بعد از گذشتن چهار ماه، مجبور شود يكى از دو راه را انتخاب كند و زن را از حال بلاتكليفى در آورد.
با اين كه اسلام حكم" ايلاء" (سوگند خوردن بر ترك آميزش جنسى) را به كلى ابطال نكرده، اما آثار سوء آن را از بين برده، زيرا به كسى اجازه نمىدهد كه از اين راه، همسرش را سرگردان سازد. اگر مدت چهار ماه به عنوان ضرب الاجل تعيين كرده، نه به خاطر اين است كه مىتوان از اين طريق مقدارى از حقوق زناشويى را باطل كرد،بلكه از اين نظر است كه آميزش جنسى به عنوان يك واجب شرعى در هر چهار ماه لازم است. اين در صورتى است كه زن بر اثر طول مدت به گناه نيفتد.در مورد زنان جوان كه بيم گناه باشد، لازم است اين فاصله كم تر شود.(2)
پی نوشت:
1.بقره(2) آیه 226.
2. .مکارم شیرازى، تفسیر نمونه، دارالکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، 1374 ش،ج2، ص149و150.
