امر به معروف و نهی از منکر

پرسش 1:
امر به معروف و نهي از منکر
شرح : با سلام و خسته نباشيد،چند سوال از حضورتان داشتم: ميخواهم اصول وقوانين امربه معروف و نهي از منکر را بدان تا حريم و حدود خودرا براي راهنمايي بشناسم و پا را فراتر نگذاشته و حقي از کسي پايمال نکنم ؟
پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام و تشکر به خاطر ارتباط تان با اين مرکز
وجوب امر به معروف و نهي از منکر شرايطي دارد :
1- آمر و ناهي از آن چه مي‌خواهد نهي و يا ارشاد کند، آگاهي داشته باشد.
2- احتمال بدهد كه حرفش اثر دارد.
3- براي خودش و خانواده و بستگانش ضرر جاني و مالي و آبرويي و... نداشته باشد.
اگر مي بينيد امر به معروف و نهي از منکر تأثير ندارد و اگر به اين کار اقدام کنيد،مورد اهانت ،فحش و ناسزا قرار
مي گيريد،تکليفي نداريد. اما اگر احتمال تاثير بدهيد،بايد تذکر دهيد.
البته در نهي از منکر لازم است چند نکته مورد توجه قرار گرفته و مراعات شود تا تذکر موثر واقع شود :
1- حُسن برخورد:
قرآن مجيد خطاب به پيامبر اکرم (ص) مي فرمايد:
"اي پيغمبر! به بندگانم بگو که با مردم با نيکوترين وجه صحبت نمايند". (1)
خداوند از حضرت موسي (ع) مي خواهد با فرعوني که ادعاي ربوبيت دارد ،با نرمي و ملاطفت تکلم کند . به او بگويد: آيا ميل داري که پاکيزه شوي؟ آيا مي خواهي تو را به راه خداوند هدايت کنم تا به درگاه او خاشع شوي؟ (2)
روح بسيار آسيب پذير است و در برابر برخورد قهر آميز واکنش نشان مي دهد ؛ از اين رو بايد مواظب بود تا لطمه اي به شخصيت افراد وارد نشود. استفاده از جملاتي مانند "اين عمل در شأن شما نيست . شأن شما بالاتر از اين ها است. سرمايه مملکت هستيد. جامعه و خانواده به شما اميد دارد" بسيار مؤثر است.
2- جلب اعتماد:
ارشاد و راهنمايي ديگران در صورتي با موفقيت انجام مي گيرد که اعتماد طرف مقابل جلب شود. بدون جلب اعتماد نمي توان در شخصي نفوذ کرد. هر کسي بتواند با مردم الفت برقرار کند، مردم به او روي خواهند آورد. براي اين کار بايد به خطاکار شخصيت داد و از به کار بردن الفاظ تحقير آميز خودداري کرد.
3- در نظر گرفتن وضع روحي و رواني:
اصل مهم در هدايت و راهنمايي يا امر به معروف و نهي از منکر «مخاطب‌شناسي» است. هر مبلّغ، مربّي، معلّم و يا فردي که در موقعيت هدايت و تربيت قرار گرفته، لازم است پيش از هر اقدامي «مخاطب» خود را بشناسد، آن‌گاه بر پايه ويژگي‌هاي فکري، روحي و علمي مخاطب با وي سخن بگويد، تا زحمات و حرفا‌هايش هدر نرود.
«مخاطب‌شناسي» بر پايه «ويژگي‌هاي» مخاطب سخن گفتن، يکي از خصايص و سنت‌هاي عملکردي همه پيام‌آوران آسماني است، چنان که پيامبر (ص) مي‌فرمايد: «نحن معاشر الانبياء نکلّم الناس على قدر عقولهم؛ (3) ما پيامبران با مردم به اندازه عقل شان صحبت مي‌کنيم».
در اجراي صحيح امر به معروف و نهي از منکر بايد شرايط مخاطب را در نظر گرفت. اگر عصباني است ،نمي توان نصيحت کرد. امام علي (ع) مي فرمايد:‌"براي دل هاي آدميان، علاقه و اقبال و گاهي تنفر و ادبار است .هنگامي که مي خواهيد کاري را انجام دهيد، از طريق علاقه ‌اشخاص وارد شويد، زيرا هنگامي که کسي را مجبور بر کاري کنيد ،نابينا مي شود".(4) يعني خود را به کوري و کري مي زند.
4- محترم شمردن عقايد افراد:
‌شخص ممکن است که منکرات يا ترک کارهاي معروف و شايسته را بر اساس يک سري عقايد انجام دهد؛ بنابراين نبايد به طور تند و توهين آميز با عقايد او برخورد نماييد. چنانچه دليلي براي کار نادرست خود ارائه مي دهد، آن را بشنويد. سپس با دليل و استدلال سخن او را باطل کنيد ، يا اشکالات آن را بگوييد. گاهي کارهاي خلاف او نه به خاطر عقيده به چيزي داشتن‌، بلکه به خاطر ناهنجارهاي خانوادگي و اجتماعي و... است ؛ بنابراين شخص آگاه بايد ناهنجارها را بشناسد و سعي نمايد تا فرد مورد نظر از آن ها نجات يابد.
پس از اقدامات ارشادي،در صورتي که اثر گذاري نيازمند امر و نهي باشد و شرايط هم فراهم باشد،بايد امر و نهي نمود.
براي دريافت جزييات مي توانيد با مشاوره تلفني مرکز به شماره ( 09640) تماس بگيريد.

پي‌نوشت‌ها:
1.اسراء (17) آيه‌53.
2. نازعات (79) آيه 18 و 19.
3. ثقة الاسلام كلينى، كافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ، ج 1، ص 23.
4. نهج البلاغه، انتشارات دار الهجره، قم، قصار 193.

پرسش 2:
درمورد نگاه به نا محرم و پوشاندن خودمان از نگاه نا محرم وکار در محيطي درکنار نامحرمان تا چه حد مجاز هستيم ؟
پاسخ:

نگاه به نامحرم به شرطي که با قصد لذت و موجب مفسده نباشد، در حد نظر به صورت و دست و قسمت هايي که معمولا مردان نمي پوشانند، اشکالي ندارد. (1)
پوشاندن همه بدن و موها جز صورت و دست ها تا مچ مقابل نامحرم واجب است. (2)
کار در کنار نامحرم و ارتباط عادي با او ، اشکالي ندارد. اما اگر سخن و کار محرّک شهوت، بين آن دو انجام شود و اگر صحبت ها و ارتباطات، ايجاد مفسده کند، (3) يعني مثلا به قصد لذت و ريبه (ترس از گناه) باشد يا موجب گناه ديگري شود، جايز نيست. (4) بايد در اين موارد به مقدار ضرورت اکتفا شود.
منظور از مفسده، هر گونه فساد، انحراف و گناهي است که شرعا مورد نهي قرار گرفته است. منظور از ترس گناه،چه الان و چه در آينده و در ادامه رابطه است.

پي نوشت ها:
1. جزوه جامعه الزهرا، احکام پوشش ص 69.
2. امام خميني ، توضيح المسائل، م 2311(مطابق با نظر آيت الله خامنه اي).
3. سايت مقام معظم رهبري به آدرس :
http://www.wilayah.org/tree/index.php?catid=49
سيد محسن محمودي، مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد ،ج 2 ،ص 51 .
4. توضيح المسائل مراجع، م 2433.

پرسش 3:
و اگرحس کرديم نگاه نا محرمي، ما را زير نظر دارد عکس العمل ما بايد چگونه باشد؟
پاسخ:

اگر فکر مي کنيد پوشش و نوع حجاب تان باعث شده که براي فرد جلب توجه کنيد، سعي نماييد حجاب و پوشش تان را کامل تر کنيد . اگر فکر مي کنيد که هيچ نقصي در پوشش تان نيست، وظيفه اي نداريد. در هر صورت کاري که به نوعي چراغ سبز باشد و او را نسبت به شما جذب کند، انجام ندهيد.

پرسش 4:
تا چه حد من به عنوان دانشجودر کلاس مختلط مجاز به صحبت با همکلاسي هايم غير همجنسم هستم.سلام کردن اشکالي ندارد؟

پاسخ:
@@

ارتباط عادي با نامحرم مانند سلام کردن و غيره ، اشکال شرعي ندارد. اما اگر سخن و کار محرّک شهوت، بين آن دو انجام شود و اگر صحبت ها و ارتباطات، ايجاد مفسده کند، (1) يعني مثلا به قصد لذت و ريبه (ترس از گناه) باشد يا موجب گناه ديگري شود، جايز نيست. (2) بايد در اين موارد به مقدار ضرورت اکتفا شود.
منظور از مفسده، هر گونه فساد، انحراف و گناهي است که شرعا مورد نهي قرار گرفته است.
منظور از ترس از افتادن به گناه،چه الان و چه در آينده و در ادامه رابطه است.

پي نوشت ها:
1. سايت مقام معظم رهبري به آدرس :
http://www.wilayah.org/tree/index.php?catid=49
سيد محسن محمودي ، مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد ،ج 2 ،ص 51 .
2. توضيح المسائل مراجع، م 2433.

پرسش 5:
من اعتماد به نفس کافي ندارم و نمي توانم درجمعي از مردان سخن بگويم، چگونه مي توانم اعتماد به نفس خود را افزايش دهم ؟
پاسخ:

صحبت کردن در ميان مردان اگر لازم و ضروري باشد ،خوب است . بايد براي رفع صحبت نکردن اقدام کنيد، ولي اگر صحبت ضرورتي ندارد ،حرف نزدن و ماخوذ به حيا بودن بسيار خوب است.
تقويت اعتماد به نفس :
مطالبي بسيار مفيدي در زمينه اعتماد به نفس در مقالات کتبي و اينترنتي وجود دارد که مي توانيد به راحتي از آن ها استفاده نماييد . هم چنين کتاب هاي زيادي در اين زمينه وجود دارد که مي توانيد از آن ها استفاده نماييد.
اعتماد به نفس، پديده‏اي اکتسابي است، يعني برخورداري از اعتماد به نفس، در گرو تمرين، رياضت و برنامه ريزي است. شخصي که خود را در اين مورد ضعيف و ناتوان مي‏يابد، مي‏تواند با استفاده از روش‏هاي علمي و با روحيه اميدواري، براي تغيير شخصيت خود اقدام نمايد.
شيوه‏هاي ايجاد و تقويت اعتماد به نفس عبارتند از:
1 - خودارزش‏مندي:
اعتماد به نفس در گرو احترام به خود و نگرش مثبت به خويش است. احساس ارزش‏مندي يا عزت نفس نياز فطري انسان است. «آبراهام مازلو» روان شناس معروف در کنار نيازهاي جسماني، نيازهاي ايمني، نياز به عشق، محبت، تعلق به ديگران و نياز به احترام و شأن اجتماعي را مطرح کرده است.(1)
اعتماد به نفس، ارتباطي مستقيم با ارضاي اين نياز دروني دارد. مازلو مي‏گويد: هنگامي که نياز احترام به خود، ارضا شود، شخص احساس اعتماد به نفس، ارزش مندي، توانايي، قابليت و کفايت مي‏کند . وجود خود را در دنيا مفيد و لازم مي‏يابد، اما عقيم ماندن اين نيازها، موجب احساس حقارت، ضعف و نوميدي مي‏گردد.(2)
بر اين‏ اساس، اسلام در تمام برنامه‏هاي عبادي و اجتماعي و اخلاقي و اقتصادي خود، عزت و کرامت نفس را لحاظ کرده است. اگر انسان خود واقعي را پيدا کند، ديگر احساس حقارت نمي‏کند. گوهر وجودي خود را با هيچ چيز، عوض نمي‏کند.
2 - خودشناسي:
عدم اعتماد به نفس غالباً، بر اثر فقدان امکانات و توانايي‏ها نيست، بلکه به دليل عدم شناسايي خويشتن است. در اين راستا، اطرافيان نقش بسيار مهمي مي‏توانند ايفا نمايند، به اين صورت که با بيان قابليت‏ها، به فرد مورد نظر اطمينان دهند تا به مرور زمان، وي بتواند با کفايت‏هاي شخصي اش رابطه منطقي برقرار نمايد. رسيدن به مقاصد و اهداف، دور از دسترس نيست. فقط بايد حوزه شناخت و آگاهي را توسعه داد. ژان پل سارتر مي‏گويد:
«اگر يک فلج، قهرمان دو و ميداني نشود، خود مقصر است». اين جمله کنايه از توانايي و نيروي عظيم نهفته در وجود آدمي است. متأسفانه انسان‏ها نه تنها از ذخيره‏هاي دروني خدادادي خود به گونه احسن استفاده نمي‏کنند، بلکه عموماً از اين توانايي‏ها بي‌اطلاع‌اند.
گر در طلب گوهر کاني، کاني‏ ور در پي جست و جوي جاني، جاني‏
من فاش کنم حقيقت مطلب را هر چيز که در جستن آني، آني‏
4 - خوداتکايي:
يکي از راه‏هاي رسيدن به اعتماد به نفس، بي‏نيازي از ديگران و اتکاي به خود است. انسان نبايد به اميد معجزه و ديگران باشد، بلکه بايد خود معجزه گر شود. اين امر جز با قطع اميد از ديگران حاصل نمي‏گردد.خوداتکايي تنها به مرحله فعل و عمل منحصر نمي‏شود، بلکه در حوزه فکر و انديشه از اهميت بيش‏تري برخوردار است. در سايه استقلال فکري، بهره‏وري از توانايي ذهني حاصل مي‏گردد . تأثير پذيري از قضاوت مردم به حداقل مي‏رسد . براساس جو و قضاوت ديگران تصميم‏گيري صورت نمي‏گيرد.
6 - تلقين درماني:
بهره‏گيري از روش تلقين درماني، آدمي را براي غلبه بر ضعف‏ها ياري مي‏دهد.
به هنگام خطور افکار منفي لازم است بلافاصله انديشه مثبتي را جايگزين کرد و آن را به ذهن تلقين نمود. کسي که فاقد اعتماد به نفس است، مي‏تواند از فرمول تلقين به نفس استفاده کند که بگويد: هر روز بيش از پيش، از هر لحاظ اعتماد به نفس من بهتر مي‏شود.
افراد سست اراده از واژه «نمي‏توانم» و غير ممکن است زياد استفاده مي‏کنند، در حالي که اگر راه «نمي‏توانم» را بر ذهن خود ببندند و دريچه روشنايي «مي‏توانم» را روي خويش بگشايند، قطعاً به موفقيت خواهند رسيد.
9 - کسب تجارب موفقيت‏آميز:
موفقيت در انجام مهارت‏هاي مختلف، موجبات تقويت انگيزه و رغبت افراد براي ادامه کار و تلاش را چندبرابر مي‏سازد.
تجارب موفق، انگيزه و جرأت و اعتماد به نفس آدمي را تقويت مي‏کند. اگر کسي در يکي از رشته‏ها تخصص لازم را پيدا کرد، اين احساس به او دست مي‏دهد که چيزي مي‏داند که ديگران آن را نمي‏دانند . توانايي کاري را دارد که ديگران از انجام آن ناتوان اند. آن چه در اين جهت مهم است، انگيزه تلاش است، نه نتايج حاصل از آن.
10 - مطالعه زندگي افراد موفق:
آشنايي با زندگينامه بزرگان و نام آوران عرصه‏هاي علم و انديشه و ادب و هنر از دو جهت، اعتماد به نفس انسان را بيش‏تر مي‏کند، چون از يک سو، راه و روشي را مي‏نماياند که ديگران رفتند و به مقصود رسيدند؛ از سوي ديگر چون زندگي مشاهير و نخبگان، آکنده از سختي و پر از درد و رنج بوده است، جوانان و قشرهاي ضعيف و متوسط جامعه را براي نيل به موفقيت ترغيب مي‏کند.

از مجموع مطالب ياد شده، رعايت نکات ذيل ضروري به نظر مي‏رسد:
1 - خودتان را آن طوري که هستيد بپذيريد.
2 - توانايي‏هاي خود را شناسايي کنيد و آن‏ها را فهرست نماييد.
3 - نقاط ضعف خود را فراموش کنيد.
4 - براي زندگي روزمره، يک برنامه دقيق و منطقي تهيه کنيد و مطابق آن عمل نماييد.
5 - تصميم‏گيري را تمرين کنيد و به نتيجه تصميم خود فکر نکنيد.
6 - از به زبان آوردن واژه‏هاي مأيوس کننده مانند «نمي‏توانم و خراب مي‏شود» اجتناب کنيد.
7 - براساس توان خود عمل کنيد، نه براساس خواسته ديگران‏.
8 - به انگيزه قضاوت ديگران، کاري را ترک نکنيد.
9 - مهارت‏هاي موفقيت‏آميز و زودبازده را کسب نماييد و از کارهاي کوچک شروع کنيد.
10 - زندگينامه افراد موفق را مطالعه و از رفتار آن‏ها الگو برداري کنيد.
کتاب‏هاي: اعتماد به نفس در 10 روز نوشته مجتبي حورايي ،
روش‏هاي افزايش عزت نفس از اسماعيل بيابانگرد،
رموز اعتماد به نفس از رابرت آنتوني، ترجمه اسماعيل کيواني،
روان‏شناسي اعتماد به نفس، از پيرداکو،
به خود اعتماد کنيد، از پترستر، ترجمه دکتر سروري ،
جوان و نيروي چهارم زندگي از محمد رضا شرفي جهت مطالعه معرفي مي‏شود.
پي‌نوشت‏ها:
1. آبراهام مازلو، روان‏شناسي شخصيت سالم، ترجمه شيوا رويگردان، ص 154.
2. همان، ص 155.

پرسش 6:
به طورکلي من به دنبال کمال ديني و دنيوي هستم و نمي خواهم استعداد هاي خداوندي را در وجودم نابود سازم و به دنبال رشد اقتصادي هم هستم. اما چه کنم تا پا را از قوانين اسلام فراتر نگذارم و در پيشگاه خداوند رو سفيدباشم. اگر بتوانيد چندنمونه کتاب در اين زمينه به من معرفي کنيد ممنون مي شوم ببخشيد اگه سرتان را به درد آوردم منتظر پاسختان هستم با تشکر
پاسخ:

اينکه به دنبال کمال ديني و دنيوي هستيد، بسيار ارزشمند است .
براي رسيدن به کمال ديني و دنيوي بايد ابتدا در خدا شناسي و تهذيب نفس مطالعاتي داشته باشيد تا خود را از گناه ها دور نگه داريد. مهم ترين عامل کمال معرفت و ترک گناه است. در ذيل چند کتاب براي خداشناسي و تهذيب نفس معرفي مي کنيم :
الف) خداشناسي :
1- بهترين راه خدا شناسي :محمد محمدي ري شهري
2- همه بايد بدانند: ابراهيم اميني
3- آفريدگار جهان : مکارم شيرازي
4- خدا را چگونه بشناسيم مکارم شيرازي
5- اللّه شناسي (سه جلد) :سيد محمد حسين حسيني طهراني.
ب) خودسازي
1- خودسازي يا تزكيه نفس، ابراهيم اميني
2- نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي:آيت الله مهدوي؛
3- چهل حديث ,امام خميني
4- اسرار عبادات , آيت‏اللّه‏جوادي آملي
5- آداب و سلوک قرآني - 5 جلد : استاد کريم محمود حقيقي
6- علم اخلاق اسلامي ، دکتر سيد جلال الدين مجتبوي
براي شناخت گناهان و دوري از گناهان کتاب هاي زير توصيه مي شود:
کيفر گناه و آثار گناه، رسولي محلاتي
گناهان کبيره ، شهيد ايت الله دستغيب
اگر باز احتياج به کتابي در زمينه اي خاص داشتيد، از ما سوال کنيد تا معرفي کنيم.

پرسش 7:
مايلم تا حقوق تعيين شده توسط دين مبين اسلام را بهتر بشناسم تا بتوانم با دليل و برهان سخن بگويم و از بحث گريزان نباشم اگر مي توانيد کتاب يا فايل الکترونيکي را در اين زمينه به من معرفي کنيد ؟
پاسخ:

منظورتان از حقوق تعيين شده توسط دين مبين اسلام براي ما معلوم نشد که حقوق تعيين شده براي چه موضوعي را مي خواهيد. در آداب معاشرت و حقوقي که به گردن انسان است، چند کتاب معرفي مي شود :
1- رساله حقوق امام سجاد عليه السلام
2- اخلاق معاشرت، جواد محدثي
3- نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي ، آيت الله مهدوي کني
4- اخلاق در قرآن، آيت الله مکارم شيرازي
پرسش 8:
لطفا متن دعاي مولود نامه را در اختيارم بگذاريد ؟
پاسخ:

چيزي به عنوان دعاي مولودنامه وجود ندارد.
آنچه به عنوان دعا ذکر کرده ايد، دعا نيست؛ بلکه حديثي است منسوب به معصومان ( مشخص نشده که حديث به کدام امام منسوب است و آدرس هم داده نشده است.) هر چه سعي کرديم نتوانستيم روايت ادعايي را در کتابي پيدا کنيم و راجع به صحت آن نمي توانيم نظري بدهيم. نويسنده نيز متاسفانه هيچ سندي براي آن ذکر نکرده است. در آخر روايت ادعايي آورده: "هر که بخواند، در دنيا محتاج نشود و مکرر خواندن اين دعا به جهت پيدا شدن گمشده بسيار مفيد است."
تاييد ادعاهاي بي سند و عمل به آن ها به هيچ وجه پسنديده نيست؛ مگر اين که براي اين مطالب سند معتبري يافت شود. امروزه که اينترنت گسترش فراوان يافته،امکان پخش مطالب غير مستند و چه بسا ساختگي و تحريف شده، بسيار است.
پرسش 9:
چگونه مي توان سبب افزايش صبر درخود بود به طوري که به راحتي و به سرعت از کنترل خارج نشويم ؟
پاسخ:

صبر و استقامت خلاصه همه فضيلت­ها و خميرمايه همه سعادت ها و ابزار وصول به هر گونه خوشبختى است. انسان بدون صبر هم در جهات مثبت به جايى نمى­رسد و هم در برابر عوامل منفى شکست مى­خورد، چرا که صابر نبودن مساوى با شکست است. به همين دليل کليد اصلى پيروزى­ها، صبر است.
صبر و ظفر هر دو دوست قديم­اند بر اثر صبر نوبت ظفر آيد
براي تقويت صبر و بردباري راه هاي مختلفي وجود دارد:
1. تقويت پايه‏هاي ايمان:
هر قدر ايمان انسان به حکمت و رحمت پروردگار بيش‏تر باشد، صبر او نيز افزون‏تر خواهد بود. اميرمؤمنان (ع) مي‏فرمايد: «اساس و ريشه صبر، ايمان و يقين خوب نسبت به خداوند است». (1)
2. رابطه با خدا:
انسان در پرتو ياد خدا و نماز اراده‏اي نيرومند و ايماني استوار پيدا مي‏کند و همة مشکلات براي او آسان مي‏گردد. قرآن مجيد مي‏فرمايد: «واستعينوا بالصبر و الصلاة وانّها لکبيرة إلاّ علي الخاشعين؛ (2) در زندگي از صبر و نماز کمک بگيريد، هر چند اين کار جز براي خاشعان سنگين و گران است».
امام صادق (ع) فرمود: «هنگامي که مشکل مهمي براي علي (ع) پيش مي‏آمد، به نماز برمي‏خاست، سپس اين آيه را تلاوت مي‏فرمود». (3)
3. شناخت راز و رمز مشکلات:
اگر کسي بداند که وجود بلا و مصيبت در زندگي بشر چه اثري دارد، آن را با آغوش باز مي‏پذيرد، در روايات معصومين از شدايد به عنوان الطاف خداوندي ياد شده است.
4. توجه به آثار اخروي صبر:
توجه به پاداش اخروي صبر، سختي مشکلات را شيرين و آسان مي‏سازد. در اين باره روايات زيادي از معصوميان رسيده است. امام صادق (ع) مي‏فرمايد: «هر کس از مؤمنان که به بلايي گرفتار شود و صبر کند، براي او اجر هزار شهيد است». (4)
5. توجه به گذرا بودن بحران‏ها:
مشکل و محنت روزگار هر چه باشد، مقطعي و گذرا است. قرآن مجيد به همه افراد نويد مي‏دهد که هميشه کنار سختي‏ها آساني وجود دارد. (5)
6. توجه به افراد پايين دست:
نظر افکندن به کساني که با مشکلات بزرگ‏تري دست به گريبان هستند، تحمل شدائد را آسان تر مي‏سازد.
7. الگو پذيري از اولياي خدا:
با بررسي اجمالي زندگاني بزرگان در مي‏يابيم که آن ها همواره با مشکلات رو به رو بوده‏اند. با الگوگيري از بزرگان مي‏توان شيوه مقابله با مشکلات را آموخت. اين موضوع را خداوند به پيامبر گوشزد مي‏کند و مي‏فرمايد: «صبر کن، همان گونه که پيامبران اولوالعزم صبر کردند!». (6)
8. آمادگي روحي:
اگر کسي دنيا را آن طور که هست بشناسد، در پيش آمدهاي ناگوار زندگي خود را نمي‏بازد، چون مي‏داند جهان طبيعت، سراي دگرگوني و تحول است و فراز و نشيب فراواني دارد. همه افراد خواه ناخواه با حوادث مواجه مي‏شوند.
9. توجه به آثار جسماني صبر:
صبر و شکيبايي در برابر حوادث زندگي تنها جنبه اخلاقي ندارد، بلکه از نظر بهداشت و سلامت جسم نيز فوق العاده مؤثر است. افراد ناشکيبا عمري کوتاه و توأم با انواع بيماري‏ها و از جمله بيماري‏هاي قلبي و عصبي دارند، در حالي که صابران از عمري طولاني برخوردارند.
به منظور تحصيل سعه صدر و افزايش تحمل و صبر بايد همانند ديگر برنامه‏هاي تغيير رفتار به صورت جدي، دقيق و کامل به دستور عمل‏هاي زير عمل کنيد. توصيه‏هاي مؤکد ما در اين باره :
1- ذکر«لا حول و لا قوه الا بالله» را زياد بر زبان جاري سازيد .
2- به منظور تقويت اراده و حفظ سعه صدر، از تفريحاتي همانند صحرانوردي، کوهنوردي، شنا، اسب سواري، پياده روي در صبح زود بهره گيريد.
3 - پيش از انجام هر کارى به جنبه‏ها و آثار مثبت و منفى آن توجه کنيد، زيرا با آگاهى از زيان‏ها يا منافع کارى، انگيزه براى ترک يا انجام کار بيش تر مى‏شود و به طور طبيعى اراده قوى و صبر مى‏گردد.
4- همواره سعى کنيد با خواسته‏هاى نفسانى و عادت‏هاى ناپسند مبارزه کنيد.
5- خود را به انجام وظايف و تکاليف دينى مقيد نماييد. همواره سعى کنيد نماز خود را اول وقت بخوانيد، حتى اگر مشغول نوشتن مطالبى باشيد که فقط چند سطر يا کلمه‏اى از آن باقى مانده باشد يا با کسى مشغول صحبت کردن هستيد، آن را رها کنيد و خواسته و ميل درونى خود را فداى اراده انسانى خود سازيد. انجام تکاليف و عباداتى همچون نماز در اول وقت و روزه و حج و جهاد و صدقه و انفال مالى، باعث تقويت اراده مى‏گردند.
6- همواره در مقابل سختى‏ها و ناملايمات زندگى (کار و تحصيل و غيره) بردبار باشيد و استقامت به خرج دهيد.
7 - نفس انسان، مخصوصا جوانان به خواب بعد از اذان صبح تمايل دارد، جهت تقويت اراده با اين ميل نفسانى مبارزه کنيد.
8 - پيوسته به خود تلقين کن که من اراده‏اى قوى دارم و توان مبارزه با خواسته‏هاى نفسانى خويش و هم چنين غلبه بر مشکلات و مصايب را دارم. از شکست خوردن نمى‏هراسم. اگر موفق نشدم، با کسب تجربه و انرژى و نشاط بيش تر مجددا اقدام مى‏کنم تا به هدف و مقصد خود برسم. توانايى رسيدن به هدف و برطرف کردن موانع و مشکلات را دارم.
9 - کارى را که شروع کرديد، با حوصله و دقت به پايان برسانيد . از رها کردن يا سر هم بندى آن بپرهيزيد.
10 - فکر خود را هم زمان به چند کار مشغول نکنيد. سعى کنيد همواره توجه شما به يک کار معطوف گردد.
11 - تدبير، نظم و انظباط را در همه امور زندگى خود جارى سازيد. با برنامه ريزى دقيق و منطقى، کارهاى خود را پيش ببريد. در برنامه‏ريزى جايى براى انعطاف و جايگزين کردن امور غير قابل پيش بينى بگذاريد.
12- هميشه فضاي ذهني و رواني خود را براي شنيدن و دريافت رفتارهاي نابجا و خلاف انتظار آماده سازيد .
به اين معنا که هميشه انتظار داشته باشيد ديگران با شما به بدترين شکل برخورد داشته باشند . بلکه خود را براي تحمل آن آماده کنيد.

پي‏نوشت‏ها:
1. غرر الحكم و درر الكلم، عبدالواحد بن محمد التميمي، مكتب الإعلام الإسلامي - قم، 1366 ه. ش، ص 281 .
2. بقره (2) آيه 45.
3. مكارم شيرازى ناصر ،تفسير نمونه‏،دار الكتب الإسلامية،تهران‏،1374 ، ج 1، ص 219.
4. ري شهري ، ميزان الحکمه ، دار الحديث ، قم ، 1416، چاپ اول ، ج 2 ، ص 1560 .
5. انشراح (94) آيه 5.
6. احقاف (46) آيه 35.

پرسش 10:
من کسي هستم که به راحتي دريچه قلبم به روي هر فرد خارجي (نامحرم) باز مي شود. ولي هيچگاه آن را ابراز نکرده ام. چون مي دانم خطا و گناهي از جانب من است و سعي کردم براي درمان آن تا حدممکن گوش و چشم خود را بر محيط اطراف ببندم. اما باز هم کنترل برايم سخت است،؟
پاسخ:

از اينکه به باورهاي ديني، ايمان و اعتقاد راسخ داريد و در هر حال با دشمن مبارزه کرده و تمايلات دروني باعث نگشته که خطوط قرمز الهي و ديني را زير پا نهاده و از مسير حق فاصله بگيريد، خوشحاليم . اميدواريم که در سايه الطاف خداوندي، از آسيب دشمن درون و برون در امان بمانيد.
ضمن پاسداشت پارسايي شما و تبريک به خاطر خويشتنداري جانانه‌تان، توجه شما را به نکات ذيل جلب مي‌نمايم :
اول :
نقطه لغزش خود را شناخته و در حقيقت در مقام بستن رخنه اي که شيطان به قلب شما باز کرده بر آمده ايد ،بسيار خوب و پسنديده است. اما متاسفانه اطلاعاتي که در نامه براي ما نوشته ايد، بسيار محدود است و ما را از ارائه راهنمايي هاي لازم ناتوان مي نمايد. لطفا در مورد خود و وضع خويش و اطرافيان بيش تر بنويسيد تا بتوانيم راهنمايي داشته باشيم.
دوم :
با توجه به وضعي که داريد، چرا ازدواج نمي کنيد؟ آيا خواستگار نداريد؟ با خواستگاران به توافق هاي لازم نرسيده ايد؟ در صورت دوم آيا ملاکات درستي را براي انتخاب همسر برگزيده ايد؟ لطفا در اين زمينه توضيح بفرماييد تا پاسخ دهيم.
تا ارسال نامه بعدي و پاسخ ما، نکات ذيل را مورد توجه قرار دهيد :
1- در روايات بر اشتغال و کار و پرهيز از فراغت تأکيد بسيار شده است.حضرت امام صادق (ع) در حديث پردامنه «مفضل» مي‏فرمايند:
«... و هکذا الانسان لو خلا من الشغل لخرج من الاشر والعبث و البطر الي ما يعظم ضرره عليه و علي من قرب منه...؛ (1) انسان اگر بيکار و فارغ باشد، به بيهودگي و سرمستي دچار مي‏شود . بر اثر آن به مسايلي مبتلا مي‏شود که زيان آن هم بر خود و هم بر نزديکان او سنگيني خواهد کرد...».
سعي کنيد براي تمام فعاليت‏هاي شبانه روزي در طول هفته از يک برنامه مدون و متناسب به توانايي‏هاي خويش بهره بجوييد. طبق برنامه مدون به انجام کارها و فعاليت‏هاي مختلف تحصيلي و غيره بپردازيد. از بيکاري و تنهايي دوري کنيد. اوقات فراغت را با مطالعه، تفريح، مسافرت و... پر کنيد.
2- خود را از محيط ها و موقعيت هاي تحريک آميز دور نگه داشته و حتي المقدور از خلوت گزيني اجتناب ورزيد.
3- هدفي والا در زندگي انتخاب کنيد . براي رسيدن به آن تلاش کنيد. ايجاد و تصور اهدف عالي و ارزشمند براي زندگي خود در عرصه علمي يا غير آن سبب مي شود فکر و ذهن شما بيش تر روي امور مثبت متمرکز شده و از افکار انحرافي کاسته شود.
4- ورزش و فعاليت بدني نيز داشته باشيد ؛ زيرا ورزش مقدار فراواني از انرژي هاي بدني و فکري انسان را به خود اختصاص مي دهد و از مسايل ديگر کم مي کند .
5- به پاداش اخروي رفتار نيکو و پسنديده و دوري از بدي ها در دنيا و آخرت بيش تر توجه کنيد.
6- در اين مورد فکر کنيد که قرآن انسان را موجودي برگزيده و خليفه خداوند و مسجود فرشتگان بر مي شمرد.پس با شناخت خويش ، معبود را بشناس. رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود :
«من عرف نفسه فقد عرف ربّه؛ هر کس نفس خويش را شناخت، خداي خويش را شناخت».(2) تا انسان از شناخت صفات و ملکات خود غافل باشد،‌نمي تواند به اصلاح خويش بپردازد.
مطمئن باشيد به مرور زمان دريچه قلب تان به روي نامحرمان بسته مي شود و هيچ نقطه ابهام و ضعفي در فراهم کردن زمينه براي تهذيب نفس و خودسازي و فرار از دام هاي شيطان که نتيجه اش بناي شخصيت معنوي است، وجود نخواهد داشت. در اين صورت تمام مشکلات به لطف خدا حل خواهد شد.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسي،بحارالانوار،مؤسسه الوفا،بيروت، 1404 ه ق، ج 3، ص 87.
2. همان، ج 2،‌ص 32 .