تربیت کودک

با سلام و تشکر به جهت ارتباطتان با اين مرکز.
نگرانی شما در مورد هوش فرزندتان، بی دلیل است. یکی از عوامل زودتر حرف زدن، می تواند هوش بالا باشد؛ اما عوامل زیاد دیگری هم وجود دارند که در زودتر حرف زدن دخالت دارند. از طرف دیگر هم نمی توان به صرف این که کودک دیرتر حرف زدن را آغاز کرده یا دیرتر توالت رفتن را یاد گرفته است، او را دارای هوش پایین دانست. خود ما مواردی را می شناسیم که با وجود این که هوش خوبی دارند، اما هم دیر به حرف آمدند و هم دیر توالت رفتن را یاد گرفتند. با مواردی که از فرزندتان ذکر کرده اید (مثل کنجکاوی در کمد و وسایل خانه) می توان گفت که هوش فرزندتان پایین نیست و نگرانی ندارد. این که بچه ها تلویزیون را دوست دارند و در موقع تماشا به چیز دیگری توجه نمی کنند، کاملا طبیعی است و اختصاصی هم به فرزند شما ندارد. شما باید آموزش های خودتان را از راه های غیر مستقیم و جذاب انجام دهید و از تشویق های بجا و کارآمد استفاده کنید. البته در این موارد نباید حساسیت و نگرانی زیاد و بیخود از خود نشان دهید؛ چون تجربه ثابت کرده است که این حساسیت های زیادی والدین می تواند مخرب تر باشد.
در کنار تمام مسائلی که والدین به روش های متفاوت به کودکشان می‌آموزند، آموزش مستقل دستشویی کردن زمان زیاد و انرژی فراوانی از والدین می‌گیرد و محدوده زمانی خاصی والدین را درگیر خود می‌کند. برای آموختن به کودک که چگونه به مرور زمان پوشک را رها کرده و از لگن و یا دستشویی استفاده کند، باید عزمی راسخ و صبر فراوان پیشه کرد. گاه این مسئله منجر به عصبانیت و پرخاش والدین به کودکان می شود. از سوی دیگر، ترس از این که مبادا کودک نتواند در سن خاصی بر این موضوع کنترل یابد، باعث نگرانی والدین می‌گردد. گاه مقایسه کودک با هم سن و سالانش، علل اصلی بی تابی های والدین است. با در نظر گرفتن تفاوت های فردی، کنار آمدن با این مسئله سهل تر خواهد شد. برای این که کودکی بتواند به تنهایی دستشویی برود و تمام مسائل بهداشتی را رعایت کند، رسیدن به مراحل رشدی خاص الزامی می باشد. رسیدن به رشد عاطفی برای یادگیری و آموزش دادن به کودک، از ضروریات است. بر اساس تحقیقات، کودکان مستقل، آمادگی و اشتیاق بیش تری برای آموزش دارند. ممکن است کودک از نظر جسمانی به این مرحله رسیده باشد، ولی از لحاظ عاطفی آمادگی لازم را کسب نکرده باشد. قابل توجه است در صورتی که کودکمان دیرتر از بقیه همسالانش آمادگی پیدا کرد، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. در هر صورت، در کودکان سالم گنجایش مثانه به طور مشخص حدود سن دو تا سه سالگی افزایش می یابد.
تحقیقات نشان داده است که پسرها دیرتر از دختران کنترل ادرارشان را به دست آورده و همین مسئله سبب می‌گردد که والدین دیرتر آموزش را شروع کرده و متعاقب با آن دیرتر از دختران نیز یاد می‌گیرند. علل این تفاوت، سیستم عصبی پسران می باشد و دلیل دیگر که دختران زودتر آموزش می بینند، داشتن الگوی همجنس است که مدام با آن در ارتباط هستند؛ بر خلاف پسران. بررسی ها نشان داده است که پسرها حساسیت کم تری در مورد خیس شدن پوست خود دارند.
کودکان به طور تقریبی، در 15 ماهگی از کثیف و یا خیس بودن پوشک خود آگاهی یافته و در 18 الی 24 ماهگی متوجه زمان نیاز به دفع ادرار و مدفوع می شوند؛ حتی ممکن است کلماتی را برای این نیاز به کار برند. پس چه بهتر که دنبال کلمه ای مناسب برای بیان این نیاز باشیم تا کودک برای آگاه کردنمان بتواند از آن استفاده کند. فراموش نکنید کلمه ای را انتخاب کنید که حتی اگر کودکتان در جمع آن را به کار برد، باعث نگرانی شما نشود؛ کلماتی که اکثر کودکان به کار می برند، عبارت اند از: جیش، پی پی و غیره. آنان در 5/2 تا 3 سالگی کمی قبل از احساس نیاز، رفتن به دستشویی را اعلام می‌کنند و در سه سالگی به بعد، کنترل مثانه برای مدتی مشخص را به دست می آورند.
برخی والدین برای آموزش دادن به کودکان، عجله بسیاری دارند. برای این که مطمئن شویم کودکمان آمادگی آموزش را دارا است، فقط کافی است به علائمی که از خود نشان می دهد، توجه نمود، مثل: درآوردن یا بالا کشیدن شلوار به تنهایی (علایم استقلال)، شروع کنجکاوی کودک برای شناخت ماده جدیدی که از بدنش خارج می‌گردد، خشک بودن پوشک حدوداً 3 تا 4 ساعت، درک جملات امری و دستوری و آمادگی درک جملات آموزشی، نشان دادن واکنش های مختلف در زمان دستشویی داشتن، مثل تکان دان خود، احساس ناراحتی از خیس بودن و کثیف بودن پوشک خود.
به روشهای متفاوتی می توان به کودکان آموزش داد تا پوشک خود را رها کرده و از لگن و یا توالت خانه استفاده نمایند یکی از روشهای موثر آموزش از طریق تقلید می باشد.
آموزش از راه تقلید: کودکان بسیاری از اعمال، رفتارها و یا حتی کلمه های پدر و مادر را تقلید می‌کند پس چه بهتر از این مورد نهایت استفاده را ببریم و برخی مسائل بهداشتی را از این طریق آموزش دهیم. مادران برای دختران، و پدران برای پسرانشان می توانند الگوی مناسبی باشند. خواهران و برادران و از همه مهم تر دوستان می توانند تأثیر بسزایی در آموزش استفاده از لگن به کودک داشته باشد؛ به خصوص همسالانشان.
آموزش با عروسک: با ترتیب دادن یک نمایش عروسکی بسیاری از مسائل بهداشتی را می توانید به کودکتان آموزش دهید بازی دوستانه با کودکتان و عروسکهایش ترتیب دهید به این روش در کنار آموزش استفاده از لگن خیلی از مسائل دیگر را می توانید به زبانی شیرین بیان کنید.
برای شروع هر کاری داشتن یکسری آمادگی ها الزامیست پس بهتر است شما هم خود را برای گذر از این مرحله نه چندان آسان آماده کنید والدین باید آماده پذیرش خیلی مسائل باشند. آمادگی روحی مادر و کودک برای شروع این مرحله بسیار مهم است. در مرحله بعد باید تمام خانه را برای شروع کارتان تغییر دهید. دکوراسیون خانه را به نحوی مرتب کنید که اگر کودک خانه را کثیف کرد بتوان به راحتی و سرعت تمیز نمود.
سرعت عمل شما در روزهای اول آموزش بسیار مهم است در این دوران کودک نمی تواند به مدت طولانی خود را کنترل کند و بعد از اعلام دستشوئی داشتن باید سریعاً اقدام کنید.
برای راحت تر شدن کار خودتان، بهتر است بر تن کودک تان لباس های راحت بپوشانید، مثل لباس های سراسری یا کش دار. البته اگر برای بیرون از منزل از لباس های نخی و پنبه ای که یکسره باشد، استفاده نمایید، بهتر است و یا لباس و شلوارهایی که از پایین تا مفصل ران ها با دکمه و یا زیپ باز و بسته می‌شوند. برای کودکان لباسی انتخاب کنید که شستشوی آن راحت باشد. برای منزل می توانید از لباس های راحت تر استفاده کنید؛ به عنوان مثال، از شلوارهای کشی که فاقد دکمه و سگک و یا قلاب و برای دختران دامن و پیراهن بدون کمربند.
آموزش به شیوه آرام و تدریجی:
در شیوه آرام و تدریجی، در خانه از لگن و شورت، و در بیرون از منزل پوشک و پمپرز استفاده می شود. در این نوع آموزش، به تدریج پوشک را کنار گذاشته و برای مدت کوتاهی هر روز کودک را روی لگن بنشانید. بعد از صرف غذا به دلیل حجیم شدن روده ها، شکم دارای حرکات خود به خودی برای دفع هستند. توصیه می شود در دوران آموزش، از مایعات بیش تر استفاده گردد تا کودک راحت تر بتواند عمل دفع را انجام دهد. استفاده کم از مایعات باعث یبوست شده و دفع را مشکل و دردناک می‌کند و همین می تواند عاملی باشد برای دلزدگی کودک از لگن.
سرگرم نگاه داشتن کودک، زمانی که وی بر روی لگن نشسته است، با نگاه کردن عکس های یک کتاب یا اسباب بازی برای نشاندن وی به مدت بیش تر بر روی لگن، ترفند مناسبی است.
برخی والدین از این مسئله شکایت دارند که زمان بسیاری را برای نشستن کودکشان بر روی لگن صرف می‌کنند، در نهایت، کودک دستشویی نکرده، از روی لگن بلند می شود. به هیچ وجه عصبانی نشوید و به او اجازه دهید مدتی بدون پوشک باشد و لگن در دسترستان باشد و حتی اگر بدون انجام دستشویی از روی لگن برخاست، وی را برای همان مدتی که روی لگن نشسته است، تشویق کنید.
در مرحله آموزش باید آمادگی لازم را برای مواجه شدن با دستشویی کردن های ناگهانی کودک و کثیف شدن منزل داشته باشید و در تمام مراحل سعی نمایید که عصبانیت خود را نسبت به این رفتار کودک نشان ندهید. کودکان به راحتی احساس شما را می فهمند و زمانی که متوجه شوند شما نسبت به مدفوع آن ها دیدی منفی دارید، ممکن است در مراحل دفع دچار مشکل گردند. بعد از گذشت چند هفته، شما می توانید امیدوار باشید که به نتایج قابل ملاحظه ای در به دست آوردن کنترل ادرار و مدفوع کودکتان باشید. حال می توانید به کودک اجازه دهید ساعاتی را بدون پوشک و فقط با شورت در خانه سپری ‌کند. در صورتی که مشغول بازی باشد، به او یادآوری کنید که باید سری به لگنش بزند.
بهتر است در دوره آموزش، قید مسافرت رفتن طولانی را بزنید؛ ولی اگر شرایط طوری بود که باید مسافرتی داشته باشید، حتما لگن کودک را همراه خود ببرید. گاه پیش می آید که بعد از مدتی استفاده از لگن کودک در بیرون از منزل با وجود داشتن پوشک، مایل به استفاده از لگن خود می باشد. آرامش خود را حفظ کنید و لگنش را در اختیارش قرار دهید. به هیچ وجه به او نگویید چون پوشک دارد، می تواند در آن دستشویی کند. از مزایای این شیوه، این است که کودک ناراحتی و اضطراب کم تری را حس می کند. این روش زمان زیادی از شما نمی‌گیرد و مانع انجام کارهای روزانه شما نمی‌گردد و تنها مشکلی که برای برخی خانواده ها پیش می‌آورد، این است که فقط مدت زمان زیادی طول می کشد تا کودک به طور کامل بتواند کنترل بر ادرار و مدفوع خود داشته باشد.
البته روش های دیگری نیز وجود دارند که برای رعایت اختصار، آن ها را ذکر نمی کنیم.
موفق باشید.