راوی حدیث

با سلام و آرزوی قبولی عزاداری شما در اين ماه و تشکر به خاطر ارتباطتان با این مرکز

عکرمه که در سند خطبه شقشقیه آمده، همان عکرمه است که نردباز و خارجی و...، بوده است، اما توجه به چند نکته لازم است:
اول اینکه خطبه شقشقیه فقط از طریق عکرمه نقل نشده و این خطبه از چند طریق دیگر هم نقل شده از جمله :
محمد بن سلامه الشامی، از زراره، از امام باقر و ايشان از پدرش، از جدش علی بن ابیطالب. (1)
محمد بن سلامه، از زراره از امام باقر (ع)از ابن عباس.(2)
عطاءبن ابی رباح، از ابن عباس (3)
مشابه این مضمون در خطبه "الوسیله" از امام علی آمده است.(4)
علاوه، این خطبه را با این سند، علمای بزرگ اهل سنت روایت کرده اند و خود این نشانه درست بودن آن است؛ زیرا عکرمه طرفدار خلفا و مخالف اهل بیت بوده و چنین کسی سخنی علیه خلفا نمی سازد و این خطبه چون علیه خلفا است، قطعا ساخته او نمی تواند باشد.
خطبه شقشقیه با اینکه به شدت خلفا را رد کرده، توسط اهل سنت نقل شده و هیچ کدام از سخن شناسان آنان در صحت آن تردید نکرده اند.
قاضی عبدالجبار معتزلی که از متعصبان اهل سنت و طرفدار شدید خلفا است، وقتی این خطبه را نقل می کند، بدون این که در صحت آن تشکیک کند! به توجیه آن می پردازد؛ با این که اگر راه داشت با تشکیک در سند آن، زحمت توجیه را از سر خود بر می داشت. (5)
ابن ابی الحدید از ابن خشاب از علمای بزرگ اهل سنت نقل می کند که در جواب ساختگی بودن خطبه شقشقیه گفت:
رضی و غیر رضی را با این سبک و این نحوه سخن گفتن چه کار؟ ما نوشته های رضی را دیده ایم. من این خطبه را در کتاب هایی که قبل از تولد رضی نوشته شده اند، دیده ام و این خطبه کلام خالص علی است و هیچ ناخالصی در آن نیست.
ابن ابی الحدید پس از نقل کلام ابن خشاب گوید:
من بیشتر این خطبه را در نوشته های استادم ابوالقاسم بلخی بغدادی از بزرگان معتزله دیده ام که قبل از تولد رضی زندگی می کرد و همچنین در کتاب ابن قبه رازی.(6)
پی نوشت ها :
1. بحار الانوار، ج29، ص505.
2. همان.
3. همان.
4. کافی ،ج8، ص27.
5. ر.ک: بحار الانوار، ج29، ص508.
6. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج1، ص205-206.