با سلام
لطفا بفرمایید حاکم شرع کیست ؟
آیا مراجع تقلید میباشند و یا به دلیل قبح تعدد حاکم فقط بر ولی فقیه انطباق دارد؟
لطفا تمام مستندات (روایی ، تاریخی و ...) را نیز مرقوم بفرمایید.
با تشکر
با سلام و تشکر به خاطر ارتباطتان با این مرکز
حاکم شرع مجتهدی است که با موازین شرعی دارای فتوا است.(1)
بر اساس روایات، علما و فقها و ولی فقیه جامع الشرایط در زمان غیبت حضرت بقیه الله به عنوان نیابت عام از سوی امام زمان(ع) برای بیان و اجرای احکام شرعی مأموریت دارند . در این باره تنها به ذکر دو روایت اکتفا می‌شود :
« مَنْ کَانَ مِنْکُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِیثَنَا وَ نَظَرَ فِی حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْکَامَنَا فَلْیَرْضَوْا بِهِ حَکَماً فَإِنِّی قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَیْکُمْ حَاکِماً فَإِذَا حَکَمَ بِحُکْمِنَا فَلَمْ یَقْبَلْهُ مِنْهُ فَإِنَّمَا اسْتَخَفَّ بِحُکْمِ اللَّهِ وَ عَلَیْنَا رَدَّ وَ الرَّادُّ عَلَیْنَا الرَّادُّ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلَى حَدِّ الشِّرْک ؛(2)
کسی که از شما احادیث ما را روایت می‌کند . در حلال و حرام ما صاحب نظر است . احکام ما را می‌داند ، باید او را به عنوان حاکم بپذیرید . ما او را حاکم بر شما قرار دادیم، پس هر گاه به حکم ما حکم کرد و شما حکم او را نپذیرفتید، حکم خدا را سبك شمرده‌اید و ما را رد نموده‌اید . ردّ ما ردّ خداوند و در حد شرک به خدا است».
حضرت ولی عصر در یکی از توقیعات خود از فقها به عنوان حجت‌های خود یاد کرد.
«وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِم».
در این نامه حضرت ولی عصر به اسحاق بن یعقوب فرمود: " در مورد رویدادهای زمان ( مسایل سیاسی و اجتماعی، فقهی و فرهنگی و غیر آن) به راویان حدیثها( حدیث شناسان و آگاهان به احکام خدا و دستورهای الهی) رجوع کنید ، زیرا آنان حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنان هستم".(3)
این جمله که آنان "حجت من" بر شما هستند و من "حجت خدا" بر فقها میباشم، دلیل خوبی بر نیابت فقها و مراجع از امام می‌باشد .
طبق این احادیث، فقهای جامع الشرایط به نیابت عام از سوی حضرت حق در هر زمان، حاکم شرع و صاحب ولایت‌اند،
اما درباره ولایت وحاکم به معنی حکومت و در دست گرفتن امور جامعه چون به کارگیری این نوع ولایت در جامعه به صورت رسمی نمی‌تواند توسط تمام آنان انجام پذیرد و هرج و مرج و اختلاف گسترده ایجاد می شود ، یک نفر جهت اِعمال ولایت توسط فقهای مجلس خبرگان معرفی می‌شود، تا به امور اداره جامعه بپردازد به چنین فردی ولی فقیه گفته می‌شود.
پی نوشت ها:
1. رساله توضیح المسائل آیه الله فاضل لنکرانی ، ص 529 ، انتشارات امیر العلم قم.
2. کافی، ج 1، ص 67، شیخ کلینى، حدیث 10. ناشر اسلامیه.
3. کمال الدین، ج 2، ص 484. شیخ صدوق، ناشر اسلامیه.
