مقام امامت بالاتر است یا نبوت ؟.
پاسخ:برخى مانند فخر رازى و شیخ محمد عبده از علمای اهل سنت بر این باورند که مقام امامت همان مقام نبوت بوده و فرقى بین آن دو نیست.
در مقابل عده زیادی معتقد به تفاوت میان آن دو بوده و بر اساس آیه 124 سوره بقره و داستان حضرت ابراهیبم : إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً، به برتر بودن مقام امامت از مقام نبوت حکم کردهاند. از آن جمله: علامه طباطبایى، شیخ طوسى، طبرسى و دیگران. زیرا از نظر اینها به لحاظ تاریخى، مقام امامت آن وقت به حضرت ابراهیم اعطا گردید که ایشان در آن زمان مقام نبوت را داشتند.
این مطلب به ویژه با توجه به لحن آیه که امامت را مبتنى بر امتحانات و آزمایشات سخت در دوران نبوت حضرت ابراهیم مبتنى کرده است به خوبى فهمیده مىشود.
آیه در مقام اعطاى نشان و درجه عالىترى است که با درجات پیشین تفاوت ماهوى و حقیقى را داراست. و اگر جز این باشد لغویت در حکم تازه لازم مىآید. بنابراین مقام امامت مقامى است که در رتبه بالاترى از مقام نبوت قرار گرفته است.
حالا تفاوت میان این دو و این که آن رتبه بالاتر چیست؟
نظریات ذیل را در میان علماء مىتوان مشاهده کرد:
1- بعضى گفتهاند: تنها فرق امام با نبى در این است که به نبى وحى مىشود ، اما بر امام وحى صورت نمىگیرد. به نظر مىرسد این فرق درست نباشد ؛ زیرا علىالقاعده بایستى درجه بالاتر، ویژگی هاى درجه پایینتر را در خود حفظ کند نه اینکه تنزل بکند.
2- در نظر برخى، از جمله علامه طباطبایى، نبى تنها داراى هدایت تشریعى و به اصطلاح ارائه کننده راه هدایت است. اما امام افزون بر آن، داراى هدایت تکوینى هم هست. یعنى امام از نظر تأثیر باطنى و نفوذ روحانى که اثر وجودیش در قلب انسان مىتابد او را هدایت مىکند. و لذا مقام امامت یک نوع ولایت بر اعمال مردم است از نظر باطن، که توأم با هدایت مىباشد.(1).
3- برخى هم چون استاد مطهرى (ره) گفتهاند: فرق نبوت و امامت در این است که نبوت راهنمایى، ابلاغ و اخبار است. ولى امامت، رهبرى است و علاوه بر رهبرى اجتماعى، رهبرى معنوى به سوى خدا هم هست.(2).
4- برخى دیگر مانند استاد سبحانى معتقدند: نبى تنها مأمور به ابلاغ رسالت و دادن نویدها و بیمها به مردم است ، اما امام علاوه بر آن پیشوایى است که شخصاً داراى سمَت امر و نهى و تکلیف و دستورات است و جامعه بشرى را با مدیریت صحیح به حد کمال رساند.(3)
پىنوشت ها :
(1) (ترجمه تفسیر المیزان، ج 1، ص 372 تا ص 382)
(2) (مطهرى، مرتضى، مجموعه آثار، ج 3، ص 318)
(3) (سبحانى، جعفر، منشور جاوید، انتشارات توحید، ج 5، ص 252)
