چگونه حافظه خود را تقویت کنیم؟
عوامل مؤثر در تقویت حافظه یعنى یادگیرى بهتر عبارتند از:
1 - درک صحیح موضوع و خوشایندى آن: شناخت درست موضوع و علاقهمند بودن به آن باعث مىشود مطالب راحتتر به خاطر سپرده شود.
2 - تکرار، کاربرد و نقل آموختهها: تکرار یا مرور ذهنى آموختهها و به کار بستن آنها موجبات تقویت حافظه را فراهم مىآورد. تکرار به چند صورت ممکن است:
الف) تکرار ذهنى،
ب) تکرار لفظى،
پ) تکرار نوشتارى،
ت) تکرار تدریسى،
ث) تکرار شنیدهاى که گفتهاند درس یک بار، ولى تکرار هزار بار.
3 - تمرکز و دقت به هنگام مطالعه: اگر هنگام به خاطر سپارى، توجه کافى نداشته باشیم، مطالب به صورت ناقص ضبط مىشود، در نتیجه هنگام بازیابى دچار مشکل خواهیم شد.
البته تمرکز و دقت زمانى است که انسان سرحال و آماده و مشتاق براى مطالعه باشد.
شخص خواب آلود و کسل نمىتواند از تمرکز برخوردار باشد.
4 - معنادار کردن مطالب: یکى از بهترین راهها براى حفظ مطالب، معنا دار کردن آنها است، چون هر چیزى که درک شود، بهتر حفظ مىشود. پس قبل از فهمیدن مطلبى، نباید آن را حفظ کنیم.
5 - شاخه بندى کردن مطالب و به تصویر درآوردن آن. اگر مطالب را به صورت اصولى سازمان دهى کنیم، راحت حفظ مىکنیم و آسان بازیابى مىنماییم.
6 - برخوردارى از آرامش خاطر: هر اندازه شخص از آرامش خاطر بیشترى برخوردار باشد، میزان یادگیرى و قدرت فراگیرى ذهنى او افزایش مىیابد.
7 - پرهیز از حفظ مطالب طولانى بدون استراحت: زمانى که مطالب حفظى خیلى طولانى و خسته کننده باشد، از میزان دقت و تمرکز ذهنى فرد کاسته مىشود. از این رو پیشنهاد مىشود بعد از هر 45 دقیقه مطالعه، ده الى پانزده دقیقه استراحت به عمل آید.
8 - یاد خدا و توکل بر او: توجه به مسائل معنوى، نقش مهمى در آرامش روانى انسان دارد. در حالت آرامش هم بهتر مىتوان آموخت و هم آسانتر مىتوان به یاد آورد.
9 - تغذیه مناسب
10 - ورزش و تفریح سالم،
11 - رعایت بهداشت مطالعه مانند نور کافى، رعایت فاصله چشم و کتاب که سى سانتى متر باشد، مطالعه بدون حرکت و غیره
12 - انتخاب زمان مناسب: در نشاط صبح گاهى باید کتابهاى مشکلتر را که احتیاج به دقت و آمادگى ذهنى بیشتر دارد، خواند و کتابهاى سطحى و ساده را به اوقات خستگى و آخر شب گذاشت.
13 - انتخاب مکان مناسب: اگر مکان مطالعه، شلوغ و پر سر و صدا باشد یا خیلى سرد یا گرم باشد، نمىتوان تمرکز پیدا کرد.
14 - عدم تداخل مطالب: تداخل بین آموختههاى قبلى، فعلى و بعدى، از عوامل مؤثر در کاهش حافظه است. یادگیرى بعدى در یادگیرى قبلى اثر گذاشته، از یادگیرى آن جلوگیرى مىکند. تداخل زمانى بیشتر وقتى مشهود مىشود که دو فعالیت شباهت زیادى به یکدیگر داشته باشند.
15 - استمرار در مطالعه: اگر در سیر مطالعاتى، بریدگى و فاصله طولانى حاصل شود، گذشت زمان همراه با به کار نبردن آموختههاى قبلى، عامل مهم در کاهش حافظه و فراموشى است. پس براى جلوگیرى از آن باید مطالعه مستمر و مداوم باشد.(1)
پى نوشتها:
1 - غلامعلى افروز، چکیدهاى از روانشناسى تربیتى.
