پاسخ ارائه شده به سؤالِ یک پرسشگر با مشخصات خاص است. در صورتی که سؤال یا ابهامی برای شما ایجاد شده از طریق درگاه های پاسخگویی پیگیری فرمائید.
در مورد ترتيب فعلي قرآن ، نظر مورد اتفاقي نيست ،بلكه تقريبا سه نظر در اين زمينه وجود دارد:

 

1- گروهي همان طور كه ترتيب آيات در سوره ها را توقيفي مي دانند ، ترتيب فعلي سوره هاي قران را هم توقيفي مي دانند(1) . مي گويند حضرت جبرئيل قرآن را مطابق ترتيبي كه در لوح محفوظ داشت، بر پيامبر تلاوت مي فرمود . اين تلاوت در سال آخر عمر رسول خدا دو بار تكرار شد . به دستور پيامبر كاتبان وحي آيات و سوره ها را به همان ترتيب تنظيم كردند. 

آنان بر اين باورند كه كاتبان وحي به خود اجازه نمي دادند بدون سوال از پيامبر آيه  يا سوره اي را در جايي قرار دهند . تنظيمات مطابق دستور پيامبر انجام مي شد. قرآن در زمان رسول خدا به همين گونه ترتيب داده شد ،ولي بين دو جلد واقع نشد ( چون نزول تا آخر عمر پيامبر ادامه داشت).

آنان به روايتي هم استناد مي كنند كه مطابق آن رسول خدا درود جبرئيل را به ابي بن كعب رسانده و خود را مأمور شمرده قرآن را بر او  بخواند . به تقاضاي ابي بن كعب فضيلت قرائت سوره هاي قرآن را به ترتيبي كه در مصحف فعلي موجود است يادآوري مي كند . 

2- گروه دومي ترتيب فعلي را محصول اجتهاد صحابه مي شمرند ، به دليل اين كه صحابه  قرآن هاي خود را به نظم و ترتيب ديگر نگاشته بودند، از جمله ترتيب مصحف امام علي كه مطابق ترتيب نزول بوده است.

3- گروه سوم بر اين نظرند كه مقداري از نظم موجود از رسول خدا رسيده و بقيه اش را اصحاب ترتيب داده اند . 

گر چه رأي اول به نظر ما قابل قبول تر است، ولي نمي توان از دلايل قول دوم هم چشم پوشيد و با توجه به آن نظر قطعي مشكل است. (2)

در مورد اين كه عبارت "بسم الله الرحمن الرحيم" عبارتي قرآني است ، هيچ اختلافي نيست ،زيرا اين عبارت جزيي از آيه 30 سوره نمل است  . بحث در اين است كه آيا اين عبارت در ابتداي سوره هاي قرآن جز توبه ، در وحي تكرار شده يا اين كه نويسندگان اين عبارت را در ابتداي سوره ها- جز سوره توبه- گذاشته اند؟

شيعه به اجماع و به تبعيت از امامانش، آن را در ابتداي سوره هاي قرآن- جز توبه- از وحي دانسته است كه در سوره  حمد مستقلا يك آيه شمرده شده، ولي در يقيه سوره ها جزئي از آيه اول مي باشد .

بعض اهل سنت نظر شيعه را بر گزيده اند .ابن عباس و عبد الله بن مبارك آن را در ابتداي همه سوره ها جز توبه از وحي مي دانند . شافعي هم در يكي از قول هايش بر اين نظر است.

بعض ديگر آن را در ابتداي سوره حمد از قرآن و وحي مي دانند . در بقيه سوره ها از وحي نمي دانند. شافعي در قول ديگرش  آن را فقط در ابتداي حمد از وحي مي داند . در ابتداي بقيه سور از وحي نمي داند.

گروه سوم هم فقط آن را جزيي از آيه 30 نمل شمرده اند كه توسط نويسندگان مصاحف از همان ابتدا در اوايل سوره ها جز توبه نهاده شده است. (3)

پي نوشت ها:

1. قرآن هرگز تحريف نشده است ، علامه حسن زاده آملي .

2. تاريخ قرآن كريم ، سيد محمد باقر حجتي ، ص85-92؛تاريخ جمع قرآن كريم ،سيد محمد رضا جلالي نائيني.

3. البحر المديد،ج1،ص52؛ التحرير و التنوير،ج1،ص137.