سیره رفتاری ائمه مخصوصا امام کاظم(ع) با زندانبانانشان چگونه بوده است، که آنها بعد از مدتی تحت تاثیر اخلاق و سیره رفتاری امامان قرار می گرفتند؟
تاثیر گذاری عبادت و حسن خلق امام کاظم(ع) با زندانبان و آنانی که در زندان نفوذ داده بودند، در همه کتابها ثبت شده است. از جمله حاج شیخ عباس قمی در منتهی الامال در فصل زندگی امام کاظم(ع) می نویسد: هارون الرشید یک کنیز زیبایی به عنوان خدمتکار در زندان خدمت امام کاظم(ع) فرستاد، نیت شیطانی او این بود که در اثر ارتباط این کنیز با حضرت، بتواند نظر حضرت را جلب کند و این برملا شود و به این وسیله مقام حضرت(ع) پایین بیاید. این کنیز دید که حضرت همه اش مشغول عبادت و مناجات است و اصلا به او توجهی ندارد. هارون یک خادم دیگری را مامور این کنیز کرده بود. خادم گزارش کرد که این کنیز در اثر همنشینی با امام کاظم(ع) اهل عبادت شده است. هارون کنیز را احضار کرد دید که گزارش صحیح است و کنیز اصلا به مقام و منزلت هارون توجه نمی کند.
همچنین محدث قمی در منتهی الامال نقل کرده است که هارون ابتدا امام موسی کاظم(ع) را به بصره فرستاد، و به فضل بن ربیع حاکم بصره، دستور داد که حضرت را زندانی کند. او حضرت(ع) را یکسال آنجا زندانی کرد، و حاضر نشد که حضرت را به شهادت برساند. شخصی به نام عبدالله قزوینی نقل می کند که من نزد فضل بن ربیع رفتم، او در پشت بام قصرش نشسته بود، به من گفت : از این روزنه نگاه کن، ببین چه می بینی؟ گفتم: آنچه من می بینم یک لباسی افتاده است. گفت : نه، دقت کن. دقت کردم، دیدم مثل اینکه کسی به سجده رفته است. گفت: می دانی این کس که به سجده رفته است، کیست؟ گفتم؛ نه. گفت این مولای شما موسی بن جعفر(ع) است. او همه اوقاتش در حال عبادت است. فضل اضافه کرد: چند بار هارون به من دستور داده است که وی را به قتل برسانم، اما گفته ام که من این کار را نمی کنم، و تحت تاثیر قرار گرفته ام. سرانجام حضرت را به بغداد فرستاد.
نمونه های دیگر از سیره رفتاری امام کاظم(ع) را، در کتاب «پیشوای آزاده»، تالیف مهدی پیشوایی، چاپ نشر معارف قم، ملاحظه بفرمایید.
همچنین ائمه ی بعدی، امام هادی(ع) و امام عسکری، غلامان و ملازمانی داشتند که اهل ترکستان و اروپای شرقی بودند. اینها عربی بلد نبودند و مامور اطلاعاتی خلیفه بودند، ائمه(ع) با زبان خودشان با آنها صحبت می کردند، که در اثر این همنشینی تحت تاثیر قرار گرفته بودند.
