پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
خدای متعال یگانه است، ولى آوردن ضمیر جمع در آیات قرآن ممکن است به چند جهت باشد:
1_گاهى آوردن ضمیر جمع به جهت اهمیت دادن به موضوع مهمى بوده که باید به آن اهمیّت ویژه اى داده مى‌شد، مانند حفظ و نگه دارى قرآن از تحریف. خداوند مى فرماید: «انّا نحن نزّلنا الذّکر و انّا له لحافظون؛(1) ما قرآن را نازل کردیم و خود آن را حفظ مى کنیم».
این تعبیر پر از اعجاز و در بردارنده پنج ضمیر جمع به جهت اهمیت دادن به قرآن است.
بنابراین جمع آوردن ضمیر گاهى به جهت اهمیت موضوع است.
2_ برخى از کارهاى الهى به واسطه ملائکه که جنود و کارگزاران الهى هستند انجام مى شود. این معنا اشاره به اسباب و مسبباتی است که خداوند در عالم قرار داده است. در عین حال که همه به خداوند بازمی گردند، مانند: «إنّا کلّ شى خلقناه بقدر؛(2) ما هر چیزى را به اندازه خلق کردیم».
3_ گاهى جمع آوردن ضمیر فقط براى گرامیداشت و تعظیم است، مانند: «انّا هدیناه السبیل؛(3) ما راه را به شما نشان دادیم».(4) گاه ضمیر متکلم وحده بیان مى شود که عنایت خاص به چیزى و به خلق بلاواسطه چیزى معلوم شود . احتمال دخالت غیر و واسطه ها دفع شود، مثل: «یا موسى انّنى أنا الله» در این مورد آوردن ضمیر جمع منافى با مقصود است.(5)
مرحوم آیت الله طالقانى در تفسیر پرتوی از قرآن فرمود: در آیه«انّا انزلناه فى لیلة القدر» ضمیر جمع به کار برده با آن که خدا یکتا و یگانه است، تا بر عظمت نازل کننده (خدا) دلالت کند. بدیهى است آن چه را که بخشنده اى بزرگ مى‌بخشد و مى فرستد، قطعاً با اهمیّت و عظیم است و نظیرش را در لفظ «الم نشرح لک صدرک» مى توان یافت.(6)
پی‌نوشت‌ها :
1. حجر (15)، آیه 9.
2. قمر(54)، آیه 49.
3. انسان (76)، آیه 3.
4. آیت الله صافی، معارف دین، ج 1، ص 178.
5. همان.
6. آیت الله طالقانی،‌تفسیر پرتوی از قرآن، ص 274؛ تفسیر نمونه، ج 27، ص 181.