یعنی مگه ما نمیگیم که خدا فقط به شیطان اجازه داده که ما رو وسوسه بکنه؟پس چرا شیطان میتونه خودشو به شکل های مختلف دربیاره؟
با سلام و سپاس از ارتباط¬تان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
شیطان بعد رانده شدن از درگاه پروردگار به گمراهی همه بندگان قسم یاد کرده است آن چنانکه خداوند در سوره حجر از قول شیطان می فرماید"گفت: پروردگارا، بدان سبب كه مرا (به طرد از حضورت) به گمراهى افكندى من نيز در روى زمين (همه كارهاى زشت را) براى آنها آراسته خواهم كرد و همه آنها را گمراه خواهم نمود." (1)
لذا مسلم آن است که شیطان با طرق مختلف انسانها را گمراه کرده و از مسیر خارج می کند و در این میان نقشی جزء دعوت و وسوسه ندارد آنچنانکه در سوره ابراهیم آمده است"...من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اين كه دعوتتان كردم و شما دعوت مرا پذيرفتيد! بنا بر اين، مرا سرزنش نكنيد خود را سرزنش كنيد." (2)
لذا تسلط شیطان در حد وسوسه و زمینه سازی برای ارتکاب خطا بوده و به گونه ای نيست که اختیار را از انسان سلب کند اما نکته اساسی آن است که وسوسه و دعوت به گناه از طرق مختلف صورت می پذیرد؛ در برخی مواقع غیر مستقیم و تنها بواسطه القائات باطل در نفس است به گونه ای که انسان تمثال شیطان را نمی بیند آنچنانکه در سوره ناس به این مسئله اشاره شده است" ای پیامبر ! بگو که پناه می برم به پروردگار مردم، مالک مردم ، اله مردم، از شر وسواس خناس ، خناسی که وسوسه می کند در دل های مردم "(3) و در برخی مواقع خاص و نادر به صورت مستقیم صورت می پذیرد یعنی شیطان به شکلی خاص در آمده و انسان تمثال او را می بیند آن چنانکه نقل شده است قریش هنگامی که تصمیم برای حرکت به سوی میدان بدر گرفتند، از حمله طایفة بنی کنانه ترس داشتند، زیرا قبلاً با هم دشمنی داشتند. در این هنگام ابلیس در چهرة «سراقه بن مالک» که از سرشناسان قبیله بنی کنانه بود، به سراغ آنها آمد و به آنها اطمینان داد که با شما موافق و هماهنگ هستم و کسی بر شما غالب نخواهد شد، اما به هنگامی که نزول ملائکه را دید، عقب‌نشینی نمود و فرار کرد.(4)که البته این امر نه تنها در مورد شیطان بلکه در سائر اجنه نیز ممکن است چرا که جنیان پدیده‌های بسیار لطیفی هستند که قدرت انبساط و انقباض خویش را دارند. در حالت عادی در حال انبساط اند و قابل دیدن نیستند، ولی اگر منقبض گردند، می‌توان آنان را دید و لمس کرد.(5)
بنابراین دعوت شیطان منحصر در القائات غیر مستقیم و قلبی نمی باشد البته اظهار نظر درباره اين كه محدوده اخیارات آن ها دقيقاً چقدر بوده و آنها تا چه اندازه قادرند بر افعال انسان ها تاثير مستقيم داشته باشند چيزي نيست كه با عقول عادي بشر قابل فهم باشد و آيات و روايات نيز در اين زمينه فقط به بيان برخي از مصاديق آن اشاره كرده اند نه ميزان دقيق قدرت آن ها، اما آنچه در اين زمينه قطعي است اصل تاثير آنها و اذكار و اورادي است كه در مقابل از ائمه وارد شده است مثلاً از امام صادق (ع) نقل شده که در باره آثار و برکات سورة الناس فرمود:
«مَن قرأها فی منزله کلّ لیلة، أمن من الجنّ والوسواس، ومَن کتبها و علّقها على الأطفال الصغار حُفظوا مِن الجانّ بإذن الله تعالى؛ (6) کسی که سوره ناس را در منزلش قرائت کند، از جن و وسوسه‌ها محفوظ می‌ماند کسی که آن سوره را بنویسد و بر اطفال کوچک ببندد، به اذن خداوند از شرّ جنیان محفوظ می‌ماند».
برای مطالعات بیش تر می توانید به کتاب جن و شیطان از علیرضا رجالی تهرانی ؛ معارف قرآن ، ج2 ، ص295 از آقای مصباح و تفسیر سوره جن از تفسیر نمونه مراجعه فرمایید.
پی نوشت ها:
1. حجر(15)آیه 39.
2. ابراهیم(14)آیه 22.
3. ناس(114)آیات 1 الی 5 .
4. ر .ك موسوى همدانى، ترجمه المیزان، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه، قم 1374 ش، ج 9،ص 34 .
5. مصباح، محمدتقی، معارف قرآن، چ مؤسسه در راه حق، قم 1367ش، ص 316.
6. بحراني، سيد هاشم، البرهان في تفسير القرآن، ج5، ص817، بنياد بعثت،1416.
