سن مرده ها

با سلام و سپاس از ارتباط¬تان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

در مورد وضعیت افراد در برزخ یا قیامت نمی توان به طور قطع و یقین اظهار نظر نمود؛ اما از پاره ای از روایات این گونه به دست می آید که افراد در برزخ در بدنی مانند بدن دنیایی شان خواهند بود؛ از امام باقر (ع) نقل شده است كه فرموده اند:
« إِذَا فَارَقَتْ أَرْوَاحُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْسَادَهُمْ أَسْكَنَهَا اللَّهُ تَعَالَى فِي مِثْلِ أَجْسَادِهِمُ الَّتِي فَارَقُوهَا فَيُنَعِّمُهُمْ فِي جَنَّة ؛ (1) ارواح مومنين وقتي از دنيا مي روند در جسدهايي مثل جسدهاي دنيوي هستند و متنعم به نعمتهاي بهشت (برزخي) مي شوند.
هرچند این روایت در مورد مومنان است ، اما به طور کلی به نظر می رسد که انسان ها در برزخ در وضعیتی همانند وضعیت دنیایی خود از نظر شکل و شمائل به سر می برند و به طور طبیعی می توان گفت این وضعیت همانند جسم متعارف و شناخته شده آنان در زندگی دنیایی است ؛ چنان که از پاره ای از روایات دیگر هم این گونه بر می آید که وقتی فردی وارد عالم برزخ می شود دیگر افراد آن عالم او را شناخته و با او مانوس می شوند (2)که این امر نشان دهنده آن است که احتمالا این فرد با هیأتی همانند آخرین وضعیت جسمانی دنیایی خود در برزخ حاضر می شود.
البته پاره ای از روایات نیز در مورد افرادی که در کودکی از دنیا رفته اند به طور اجمال اشاره به تربیت شدن آن ها دارد، مثلا در برخی روایات درباره اطفال شیعیان آمده است که در عالم برزخ، حضرت فاطمه زهرا(س) آنان را تربیت می‏کند.(3) هر چند این روایات تصریح در رشد جسمی ندارد. اما تنها در حد احتمال می توان گفت که این افراد در عالم برزخ علاوه بر تربیت روحی، نوعی تکامل جسمی در همان جسم برزخی نیز داشته باشند.
اما در مورد وضعیت جسمانی افراد در عالم آخرت می توان این نکات را ذکر کرد :
1- از ظاهر قرآن و روایات می‏توان استفاده کرد، افراد در همان سنی که از دنیا رفته‏اند، محشور می‏شوند. (4)مثلا در قرآن آمده : « بار دیگر در صور دمیده می‏شود. ناگهان آن ها از قبرها شتابان به سوی (دادگاه) پروردگارشان می‏روند. » (5)
در معنای این آیه احتمال می رود که افراد با همان جسم مدفون در قبر که از دنیا رفته‏اند، محشور می‏شوند.
و یا نقل شده: « اینکه رستاخیز آمدنی است و شکی در آن نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند زنده می‏کند». (6)
ظاهر این آیه هم این است که با همان بدن و همان سنی که از دنیا رفته‏اند، محشور می‏شوند.
همچنین در روایتی می‏خوانیم «کما تموتون تحشرون؛(7) چنان که می‏میرید، محشور می‏شوید » .
اما از نظر تحلیل عقلی می توان گفت:
خرد اقتضا می‏کند که انسان در سنی که از دنیا رفته است، محشور شود. زیرا بدنی که فشرده همه بدن های دوران عمر است، همیشه با روح بوده و از هر جهت تناسب و سنخیت با آن دارد. روح تنها با آن می‏تواند (مأنوس) باشد. انس با آخرین لحظات عمر بدن بیش تر خواهد بود. جا دارد که انسان در سنی که از دنیا رفته است، محشور شود. (8)
در نهایت در مورد وضع سنی بهشتی‏ها باید گفت:
از آیات قرآن استفاده می‏شود که در بهشت درد سر و خستگی و پیری وجود ندارد(9). از آیاتی که در مورد نعمات بهشتیان ذکر شده ، می‏توان حدس زد که بهشتی‏ها در بهترین سنی که قابل تصور است زندگی می‏کنند، اما در روایات به صورت کلی بیان شده که انسان ها در بهشت (اعم از زن و مرد) جوان هستند. امام جواد (ع) فرمود: لان اهل الجنة یکونون شباناً ؛ (10) اهل بهشت همه (مرد و زن) جوان محشور می‏شوند (و در بین آن ها پیر مرد و پیر زن وجود ندارد).
در روایات دیگری مساله مشخص‏تر بیان شده، پیامبر اسلام فرمود: مردان بهشتی در 33 سالگی و حوریه و زنان بهشتی در 16 سالگی می‏باشند.(11)
این روایت عمومیت دارد . شامل همه ساکنان در بهشت می‏شود. گرچه درک دقیق این مسئله با جزییات آن برای افراد غیر معصوم شاید دشوار باشد، ولی به طور کلی از آموزه های دینی به دست می آید که در بهشت پیری و سایر رنج ها نخواهد بود اما این که تجربه رشد جسمی به عنوان یک نعمت ممکن است مطرح باشد، مطلبی است که دلیل نقلی بر اثبات یا رد آن نیست و عقل از درک این گونه امور قطعا عاجز است و نمی تواند نظر دهد.
پی نوشت ها :
1. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه ق ج 58، ص 89 .
2. همان، ج 6، ص 269.
3. علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، نشر موسسه الاعلمی للمطبوعات بیروت 1412 ق، ج 2، ص 332.
4. محسن فیض کاشانی، تفسیر صافی، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بی تا.، ج5، ص275.
5. یس (36) آيه51 .
6. حج (22) آیه7.
7. مرتضی مطهری، راه های اثبات وجود خدا ، نشر انجمن اسلامی دانشجویان، تهران، بی تا. ص216.
8. استاد مکارم شیرازی، معاد و جهان پس از مرگ، نشر مطبوعات هدف، قم، بی تا، ص338.
9. فاطر (35) آیه34.
10. طبرسی، احتجاج، انتشارات اسوه ،تهران، بی تا، ج2، ص478
11. آیةاللَّه دستغیب،معاد ،نشر کتاب خانه مسجد جامع عتیق شیراز، چاپ اول، بی تا، ص141.