راه هاي تشويق جوانان و نوجوانان و كودكان به نماز از ديدگاه قرآن وروايات و عقل چيست؟

یکی از حساس ترین مسائل تربیتی، تربیت دینی کودکان و نوجوانان است. از نظر اسلام این تربیت باید قبل از تولد شروع شده و از بعد از تولد در سنین کودکی و نوجوانی ادامه یابد. امام صادق(ع) می فرماید: «ما کودکان خود را از سن پنج سالگی به نماز، وا می داریم، شما نیز کودکان خود را از سن هفت سالگی، امر به نماز کنید. ما کودکان خود را از سن 7 سالگی به روزه گرفتن (به مقداری که طاقت دارند)، وا می داریم و وقتی عطش بر آنها غلبه کرد افطار می کنند، شما هم کودکان خود را از سن 9 سالگی به روزه گرفتن امر کنید به مقداری که طاقت دارند...»(1)
راه های ترغیب و تشویق نوجوانان و جوانان به نماز و عبادت:
1)خودشناسی، مهم ترین راه ترغیب و تشویق است. اگر فرد خود را بشناسد، خدا را هم شناخته است.
۲) کودکان، نوجوانان و جوانان در خانه و مدرسه، عمل بزرگ ترها را می بینند و از آن الگو برداری می کنند. این بسیار مهم است که خود اهل عمل به دستورات باشیم تا فرزندانمان نیز از ما بیاموزند. همان گونه که قرآن در سوره بقره می‏فرماید:«اتأمرون الناس بالبر و تنسون انفسکم»(2) «آیا دیگران را به نیکی دعوت می‏کنید در حالی که خودتان را فراموش کرده‏اید». معصوم(ع) هم می‏فرماید« كُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ‏ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُم‏»(3) «مردم را به غیر زبانتان دعوت کنید»؛ یعنی، با عمل. بنابراین بهترین راه تأثیرگذاری عامل شدن به دانسته ها و الگوی مشاهده‏ای برای دیگران ایجاد کردن است.
۳) بیان خاطره ها و داستان های حقیقی از نماز و راز و نیاز امامان و بزرگان دین، تأثیر بسیار خوبی در روح و فکر آنان دارد.
۴) فرزندانمان را باید به خوبی ها امر کنیم که یکی از این خوبی ها و بهترین آن ها، نماز است.
۵) احادیث مرتبط با اهمیت نماز را می توان در نماز خانه در معرض دید دانش آموزان قرار داد تا دانش آموزان، بیش از پیش به اهمیت این فریضه پی ببرند.
6) آشنایی نو جوانان با فواید و آثار نماز در قالب هنر هم چون شعر و داستان و... به این معنا که آثار تربیتی ظاهر و باطن نماز برای آنان به نحو جذاب بازگو شود.
7) آشنا کردن آنها با خداوند مهربان و ملموس کردن محبت خداوند برای آنان و بیان نعمت های بی شماری که به ما داده است و این که نماز وسیله ای است برای تشکر از این نعمت ها و تداوم آنها.
8)خودداري از زور و تحميل: تحميل فطرت خداداد کودک و نوجوان را منحرف مي سازد و او را از خواندن نماز منصرف مي کند.
9) از روش های مختلف مثل روش عاطفی همانند تحریک عواطف، دوستی و محبت، روش های جلب اعتماد مانند احترام و تکریم، روش های خیرخواهانه مثل نصیحت، پند و موعظه، روش برهان و استدلال در مواردی که نیازی است، روش های محاوره و گفت و گو، روش های برانگیزاننده همانند تحسین، تقدیر و پاداش، روش های امیدساز مثل اشاره به وعده و بشارت در قرآن، روش های جدی مثل قطع محبت و قهر، روش های اعتراضی مثل محروم کردن، روش های جلب و جذب مثل ستایش عمل دیگران، روحیه دادن به نمازگزاران، آراستن ظاهر نمازخانه، گلاب پاشی و آسان گیری، روش های تجسمی و تصویری مثل نمایش و تئاتر، و بالاخره روش های هشدار دهنده می توان برای جذب کودکان و نوجوانان به نماز استفاده کرد و سود جست. زيبا سازي مکان نمازخانه: به ويژه اصول بهداشتي و نظافتي در اين مکان رعايت گردد.
منبعی برای مطالعۀ بیشتر:
1.مجید ملک مهری ، 40 نکته پزشکی پیرامون نماز.
پی نوشت ها:
1. تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج20، ص380 ، باب الصبیان متی یأمرون بالصلاة، دار الاضواء، بیروت .
2. علم الهدى، على بن حسين‏، محقق و مصحح ابراهيم، محمد ابوالفضل‏، ج2، ص419، أمالي المرتضى‏، دار الفكر العربي‏، چاپ اول‏، قاهره 1998 م‏.
3. مجلسی، محمدباقربن محمد تقی، بحارالانوار(ط-بیروت)، ج67، ص309، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.