کمک به فقیر جوان و غیر جوان
یک روز صبح فقیری آمد در خانه مان و از من مقداری پول خواست. وی جوانی بود که ظاهرش کمی معتاد میزد. رفتم پیش خانواده به من گفتند به او کمک نکنم چون جوان است باید برود کار کند. کمکش نکردم.
چندی پیش از آن نیز مردی وارد اتوبوس مسافرتی شد که ما با آن در حرکت بودیم و تقاضای کمک کرد تقریبا چهل سال داشت دوستم گفت به او کمک نکنید که گدا پروری می شود یعنی چنین شخصی به گدایی عادت می کند و دیگر سراغ شغل و کار نمی رود.
ازطرف دیگر در احادیث وروایات می خوانم ائمه اطهار(ع) بدون هیچ چشم داشتی به هرکه از آنان درخواست کمک می نمود یاری می رساندند. حتی کمک رااز پشت در می دادند تا طرف چهره آنان را نبیند و شرمنده شود.
من چه کنم به چه کسی کمک کنم و به چه کسی نه!؟
$پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز
در روایت شریف است که فرمود: «سراج الأغنياء في الدنيا و الآخرة الفقراء ؛ (1) فقراء چراغ راه اغنیاء در دنیا و آخرت هستند».
در روایت دیگری از امیر المومنین علیه السلام است که فرمود :فقیر فرستاده خدا به سمت شماست . اگر او را کمک کنید و حاجتش را برآورید، با خدا معامله کرده اید و مال خود را در راه خدا خرج کرده اید و اگر از کمک کردن به او خودداری کنید، از کمک و یاری به خدا ممانعت نموده اید. (2)
با توجه به این روایات بهتر است انسان در برخورد با کسانی که ابراز نیاز می کنند ، در صورت تمکن مالی، آن ها را اکرام کند و ایشان را دست خالی رد نکند؛ به خصوص اگر احتمال بدهد شخصی که ابراز نیاز می کند، راست می گوید و واقعا نیز محتاج است. در این صورت به فرموده قرآن نیز عمل کرده است که می فرماید :
«وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْكينَ وَ ابْنَ السَّبيلِ ... ؛ (3) و حقّ نزديكان و (همچنين حق) مستمند را بپرداز!».
در این صورت فرقی نمی کند فقیر پیر باشد یا جوان . البته اگر بخواهید به گونه ای کمک کنید که هم شخص جوان به گدایی عادت نکند و به جای گدایی به سراغ شغل و کار برود، می توانید به او کمک کمی کنید که هم او را رد نکرده باشید و هم به او بفهمانید که با گدایی کردن چیزی دست او را نمی گیرد.
اما اگر تمکن مالی ندارید و یا احتمال می دهید که او راست نمی گوید، باز هم او را اکرام کنید و از بی احترامی و ناراحت کردن او بپرهیزید . قرآن می فرماید : «وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ ؛ (4) تهيدست حاجت خواه را [به بانگ زدن] از خود مران!».
علاوه بر این که بهتر است با او همدردی کرده و برایش دعا کنید که خداوند مشکلاتش را حل کند و نیاز مالی او را برطرف کند.
یک نکته :
به طور کلی ما باید صدقات و کمک های خود را به دست نیازمند واقعی برسانیم . از بین نیازمندان نیز ، فقراء فامیل و وابستگان در اولویت قرار دارند و بعد از آن ها نیازمندان از همسایگان و سپس فقراء از غیر فامیل و آشنا. البته در این بین کسانی نیز هستند که در جمله این سه گروه قرار نمی گیرند؛ مثل کسانی که در خیابان ها و یا در مسیر حرکت مردم ابراز نیاز می کنند. در مورد کمک کردن به این افراد باید به یک نکته توجه داشت و آن این که: گاهی تکدی گری برای بعضی از افراد شغل و عادت شده ، که در این صورت انسان می تواند از کمک به این گونه افراد خودداری کند. ولی گاهی عادت کردن فرد برای ما ثابت نیست؛ مثل موردی که در وسیله نقلیه در حال حرکت هستیم و شخصی ابراز نیاز می کند؛ در این صورت بهتر است به او کمک کنیم ( خصوصا اگر علایم صداقت در او دیده شود).
پی نوشت ها :
1. إرشاد القلوب، الحسن بن أبي الحسن الديلمي،دار الشريف الرضي للنشر، 1412 ه. ق، ج1 ، ص 194 .
2. نهج البلاغة، الإمام علي بن أبي طالب عليه السلام، دار الهجرة للنشر - قم، ص 529 .
3. اسراء (17) آیه 26 .
4. الضحى (93) آیه 10 .
