سوال قرانی

پرسش: سوال قرانی
شرح : 1-چرا می گویند چهار قل در حال که سوره جن نیز با قل شروع می شود؟
پاسخ:
با عرض سلام و تشکر از ارتباط تان با این مرکز.
چنین عنوانی را در روایات پیدا نکردیم. اما اصطلاحی است که بین مردم بسیار شایع است. نمی شود دلیل قرآنی یا روایی برای پاسخ به سوال شما مطرح نمود.
قل در آیات قرآن بسیار به کار برده شده ، ولی ابتدای 5سوره با قل شروع شده است :
سوره های جن(72 )- کافرون( 109)- اخلاص( 112)- فلق( 113)-ناس(114 )
اما چهار سوره اخیر چون جزء سوره های کوچک قرآن محسوب می شوند . حفظ و مداومت بر قرائت آن ها راحت تر صورت می گیرد و ثواب های زیادی بر تلاوت این ها وجود دارد.پس به چهار سوره قل معروف شدند.

پرسش: اشهد ان علی ولی الله از چه زمانی وارد اذان شد؟
پاسخ:
بندهاى اذان نزد شیعه هجده تا است؛ در آغاز چهار اللَّه‏اکبر، سپس اشهد ان لااله الاّاللَّه، اشهد أنّ محمّداً رسول اللَّه، حى على الصلاه، حى على الفلاح، حى على خیر العمل، اللَّه‏اکبر و لااله الاّ اللَّه، هر کدام دوبار و بندهاى اقامه هفده تا است مانند بندهاى اذان با این تفاوت که لااله الاّ اللَّه آخر یکى است و (قد قامت الصلاه) دوبار اضافه شده و (اللَّه‏اکبر) در ابتدای آن دوبار گفته مى‏شود.
از دیدگاه شیعه "اشهد انّ علیّاً ولىّ اللَّه" جزء اذان و اقامه نبوده و نیست، بلکه به عنوان رجا به ثواب گفته مى‏شود. این مسئله هم در آغاز نبود. بعدها که بنى امیه و مخالفان سرسخت آن بزرگوار، در قنوت نماز و در منابر خود، حضرت علی (ع) را دشنام داده و لعن مى‏کردند، شیعه به عنوان مبارزه با این اعمال زشت و ناپسند و غیر شرعى، نام مقدّس حضرت را در اقامه و اذان گنجاند . هم چنین این عمل می‌تواند برگرفته از روایاتی باشد که اعتقاد به ولایت علی (ع) را جزئی از ایمان دانسته است . مومن باید همان گونه که به رسالت پیامبر ایمان دارد ، به ولایت علی (ع) نیز ایمان داشته باشد.
شیخ صدوق در مورد اضافه شدن این بند می گوید: فرقه گمراه و ملعون مفوضه از خود اخباری ساختند و در اذان این جمله را اضافه کردند: "محمد و آل محمد خیر البریه" . بعضی از آنان جمله (اشهد ان علیا امیرالمؤمنین حقا) را پس از (اشهد ان محمدا رسول الله ) اضافه کردند . در بعضی روایات این گروه ، پس از (اشهد ان محمدا رسول الله ) اشهد ان علیا ولی الله آمده است . شیخ صدوق اضافه می کند: تردیدی نیست در این که علی(ع ) ولی الله و امیرالمؤمنین است و محمد و آل محمد، خیر البریه هستند ، ولی این جمله ها در اصل اذان نیست ، (1).
برای همین فقهای شیعه هیچ کدام نگفته اند که این جمله جزء اذان و اقامه است ، بلکه اذان و اقامه همان است که آوردیم, نه یک کلمه کم می شود و نه یک کلمه زیاد.
از دیدگاه شیعه ، اذان مانند احکام شرعی دیگر، به رسول خدا(ص) وحی شده است، نه اینکه پیامبر خدا با مسلمانان مشورت کند و قرار بگذارند که به فلان شکل انجام شود و به خاطر اینکه وحی است، نمی­توان آن را کم و زیاد کرد.
امام صادق فرمود: وحی بر پیامبرتان نازل می شود و شما گمان می کنید که حضرت اذان را از دیگران گرفته است.(2)
یکی از اتهاماتی که به شیعه نسبت می دهند ، این است که می گویند: شیعه جمله« اشهد ان علیا امیرالمؤمنین» را جزو اذان و گفتن آن را واجب می دانند. این ،اتهام و کذب است چون هیچ کدام از فقهای شیعه نگفته اند که این جمله جزء اذان است و هیچ کدام گفتن آن را واجب نمی دانند. صاحب جواهر می گوید:
ذکر جمله« اشهد ان علیا امیر المؤمنین» در اذان ، اگر به قصد جزئیت نباشد، اشکالی ندارد و به موالات اذان ضرر نمی زند، همان طوری که ذکر جمله «صلی الله علیه و آله »بعد از «اشهد ان محمد رسول الله » به موالات اذان آسیب نمی رساند. (3)
چرا وجه زمان این جمله مطرح شد؟
بنی امیه تمام تلاش خود را به کار بردند تا نام و آثار حضرت علی (ع) محو شود. شیعه برای زنده نگه داشتن نام علی و ولایت حضرت در طول تاریخ با همه تلاش ، با ذکر جمله« اشهد ان علیا ولی الله » و امثال آن ، مانع موفقیت دشمن شده است . فخر رازی در تفسیر سوره فاتحه ، در مسئله فقهی جهر به بسم الله می گوید: علی (ع) "بسم الله الرحمن الرحیم" را در نمازها بلند می گفت . بر بلند گفتن تأکید داشت . وقتی که حکومت و دولت به بنی امیه رسید، آنان از بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم جلوگیری کردند . در این ممانعت بسیار تأکید داشتند. علت اصلی ممانعت آن ها این بود که سعی داشتند آثار علی (ع) را از بین ببرند.
بعد می گوید: دلایل عقلی موافق نظر ما است . عمل حضرت علی هم کمک ما است. هر کس علی را امام دین خود کند، در دین و جان خود به زنجیر ناگسستنی چنگ زده است . (4)
در آن زمان که امویان حاکم بودند، در برخی از مناطق کشور اسلامی یاران مخلص حضرت علی(ع) را می کشتند. حضرت را سب و نفرین می کردند و حتی نمی گذاشتند کسی نام علی را برای بچه های خود انتخاب کند. بر هیچ کس پوشیده نیست که چه بلاهایی از سوی امویان و عباسیان بر آل علی و سادات علوی رسید. شیعه در برابر این فشارها مقاومت کرد و علی را فراموش نکرد . به این ترتیب علی ، یاد علی و مکتب علی زنده ماند.
پی نوشت ها:
1. فقیه ، ج 1، ص 188.
2. وسائل الشیعه ، ج 4، ص 612، ح 3.
3. جواهر الکلام ، ج 9، ص 86، چاپ بیروت.
4. تفسیر کبیر، ج 1، ص 160.