پیشگفتار

عزادارى و سوگوارى، امرى است عمومى و انسانى که در میان تمام اقوام و ملل، وجود داشته و دارد. هر فرد یا گروهى جهت تسلى، آرامش روحى و التیام ناراحتیهاى روانى در برابر مصایب و حوادث جانسوز و دردناک، مراسم و آداب ویژه‏اى برگزار مى‏کند؛ گر چه در نحوه انجام آن تفاوتهاى وجود دارد اما در برگزاى مجالس و مراسم عزا، و اظهار اندوه در فراق عزیزان، اشتراک و اتفاق نظر دیده مى‏شود.
اما سخن در این است که دیدگاه اسلام پیرامون مسأله سوگوارى و عزادارى چیست؟
- آیا عزادارى و گریه جایز است؟
- آیا مشروعیت آن از قرآن و سنت به دست مى‏آید؟
- آیا در سیره پیامبر (ص) و اهل بیت آن حضرت و سایر مسلمانان صدر اسلام عزادارى و سوگوارى وجود داشته است؟
- در صورتى که مشروعیت عزادارى ثابت شود آیا مسلمان به آن عمل مى‏نموده‏اند؟
- آیا نوحه‏سرایى، گریه، سینه‏زنى و حرکت موکبهاى عزا رواست؟
- آیا خراشیدن صورت، کندن موى، پاره کردن یقه و جارى کردن هر سخنى برزبان جایز است؟
- آیا تجدید عزاداریها در هر سال بویژه براى سرور شهیدان ابا عبد اللّه حسین (ع) ریشه دینى و عقلى دارد؟
- و به طور کلى فلسفه و انگیزه عزادارى و سوگوارى چیست؟
بى شک یافتن پاسخ پرسشهاى فوق مستلزم بررسى و تحقیق همه جانبه‏اى است تا با استفاده از منابع اسلامى و کنار گذاشتن حب و بغضها، جویندگان حقیقت به پاسخ شایسته‏اى دست یابند.
در این نوشتار برآنیم در حد توان با بهره‏گیرى از منابع شیعه و سنى، در راستاى رفع شبهات و ابهامات، به تبیین ریشه‏هاى اعتقادى، فقهى و تاریخى عزاداریها، بویژه عزادارى سالار شهیدان حسین بن على (ع) بپردازیم، از این رو در آغاز، با طرح موضوع بحث و انگیزه‏هاى عزادرایها، نگاهى گذرا به قرآن و سیره عملى پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) و سایر مسلمانان داریم؛ آنگاه به دیدگاه فقهاى تشیع و تسنن و برخى از نویسندگان اهل سنت نظر مى‏افکنیم و در فصول پایانى به آثار آن اشاره‏اى خواهیم داشت. امیدواریم که اهل نظر این نوشتار را با دیده انتقاد نگریسته و از ارایه پیشنهادهاى خویش دریغ نفرموده، ما را در تکمیل آن یارى دهند.
قم - اسفند 1378 مطابق با ذیحجه 1420
حسین رجبى‏