علم توریه یعنی چه؟

پرسشگر گرامی با سلام سپاس از ارتباط تان با این مرکز.
توريه بر وزن توصيه به سخني گفته مي‏شود كه از ظاهر آن چيزي فهميده مي‏شود؛ در حالي كه منظور گوينده چيز ديگري است. (1)مشهور ميان فقيهان ما اين است كه وقتي دروغ به سبب ضرورتي تجويز مي‏شود، بايد از توريه استفاده كرد . تا توريه ممكن است، دروغ صريح نبايد گفت. عّده‏اي معتقدند كه توريه اصلاً دروغ نيست ؛ به همين جهت در موارد ضرورت چنان بايد سخن بگويد كه از دروغ خارج شود. در توريه، اشتباه در فهم مخاطب است و در صدق و كذب كلام تأثيري ندارد؛ براي مثال، كسي درِ خانه شخصي را مي‏زند و فرزندش در را باز مي‏كند. مي‏پرسد: پدرت كجاست؟ فرزند مي‏گويد: پدرم اين جا نيست؛ در حالي كه پدرش در خانه است. از جهتي كه اين جا نيست، يعني فعلاً جلوِ درِ خانه نيست، درست است؛ ولي مخاطب اشتباه برداشت مي‏كند كه در خانه نيست . اين را توريه مي‏گويند. روايات متعّددي كه در توجيه قول ابراهيم(ع) در پاسخ بت پرستان «قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هَذَا فَسَْلُوهُمْ إِن كَانُواْ يَنطِقُونَ» (2) و توجيه گفتار سخنگوي يوسف« إِنَّكُمْ لَسَارِقُون‏» (3) وارد شده ، اين را تأييد مي‏كند كه توريه، جزو كذب و دروغ نيست. داشتن علم توریه مربوط به افراد خاص نیست.
البته دوباره تاکید می کنم که توریه فقط جایی جایز است که دروغ گفتن جایز باشد.
پی نوشت ها:
1. مکارم شیرازی ، اخلاق در قرآن ، ج3 ،ص 240.
2.انبيا(21) آیه63.
3.يوسف(12)آیه70.