بوسيدن دست

پرسش 1:
بوسيدن دست شرح : 1- بوسيدن دست علما و عرفا چه حكمي دارد؟ايا اين موضوع نافي كرامت انساني نيست؟مستند فقهي كدام است؟ 2-اگر بيم آن برود كه با اين نوع دست بوسي فرد مقابل دچار كبر شود يا امر بر وي مشتبه شود، مورد سوال اول چه حكمي دارد؟

پاسخ:
پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با اين مرکز؛.
پاسخ 1 - احترام نسبت به هر كس به ويژه عالمان ديني، هم حكم عقل است و هم حكم شرع. روايات نيز در اين باره بسيار است. احترام کردن عالمان با تقوا منافي با کرامت انساني ندارد ،گرچه الزامي نيست .
وقتي اصل اوليه احترام عالم ديني را بپذيريم، ضرورتي ندارد كه شيوه و نوع احترام چگونه باشد .مي توان با دست بوسي و يا بلند شدن و يا با نوعي ديگر ابراز احترام کرد .
اگر در روايت از دست بوسي عالم سخني گفته نشود‌، نمي توان گفت نبايد اين كار انجام گيرد، يا گناه است، مگر اينكه بدعت ديني باشد ؛ زيرا نمي توان گفت هر چيزي را كه دين يا روايت نگفته‌، پس حتماً اشكال دارد.
البته برخي روايات در اين موضوع وارد شده كه شايد استناد برخي براي اين عمل قرار گرفته باشد، مانند روايتي از امام صادق(ع): "سر و دست كسي بوسيده نمي‏شود مگر رسول خدا(ص) و يا كسي كه از او رسول گرامي اسلام اراده شود"(1)
بر اين اساس شايد برخي به جهت اينكه عالمان فقهي، به پيامبر نسبت دارند، دست آنان را مي بوسند.
فقيهان شيعه و سني با توجه به اين روايات و با توجه به اين که بوسيدن دست پيامبر و امام و عالم عادل و پدر و مادر مؤمن و... نوعي احترام گذاري به آن ها است و در شرع هم نهي نشده ، بوسيدن دست و پاي پيامبر ، امام ، عالم ، حاکم عادل و پدر و مادر را جايز دانسته اند. البته برخي از عالمان اهل سنت مانند مالک روايات وارده را ضعيف دانسته ، حکم به کراهت داده ، ولي حکم به حرمت نداده ( يعني ايشان هم حرام نشمرده است).(2)
پي نوشت ها:
1. بحارالانوار، ج 73، ص 37، ح 35.
2 . روضه الطالبين، النووي،ج7،ص434 و438؛
رسالة إبن أبي زيد ، قيرواني ، ص 698؛
الدر المختار ، حصكفي ، ج 6 ، ص 701؛
القواعد والفوائد ، شهيد الأول ، ج 2 ، ص 328 .

پاسخ 2 - عرض کرديم بوسيدن دست و از اين قبيل احترامات الزامي نيست. اگر در موردي با دست بوسي يا احترام بيش از اندازه به شخصي احساس کنيم آن شخص دچار کبر و غرور مي شود، اگر بدانيم اين کار باعث مفسده اجتماعي مي شود ،مثلا بدانيم کم کم آن شخص ادعاهايي بکند، نبايد بيش از اندازه به او احترام بگذاريم .

پرسش 2:
3- آيا عامل بودن و يا عامل نبودن عالم در حكم بند اول تاثيري ندارد؟

پاسخ:
@@بوسيدن در مورد سوال اول در صورتي است آن عالم پاک و با تقوا باشد . به علم خود عمل نمايد و گرنه علم تنها بدون عمل ارزش چناني که در روايات آمده است ندارد .
پرسش 3:
4- آيا با علم به عامل نبودن عالم وتنها براي قدرداني از زحمات وي دست بوسي مجاز است؟
پاسخ:
@@در مورد سوال دست بوسي او حرام نيست .