عباس(عموي پيامبر)

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
عباس بن عبدالمطلب عموي پيامبر اکرم ، سه سال قبل از عام الفيل در مکه به دنيا آمد. پدرش عبدالمطلب از بزرگ ترين شخصيت‌هاي مکه و مادرش، نُتيله ، دخــتر حباب، يکي از بانوان با شخصيت بود همسر عباس ام الفضل نيز از زنان نامي اسلامي بود. او اولين بانوئي بود که خانه خدا را با پارچه اي از حرير پوشانيد .
عباس يازده فرزند داشت : عبدالله بن عباس ، عبيدالله بن عباس، فضل بن عباس ، قثم بن عباس ، تمام بن عباس ، معبد بن عباس ، کثير بن عباس ، حارث بن عباس ، عبد الرحمن بن عباس ، آمنه و صفيه .
عباس در عصر جاهليت و نيز در اسلام يکي از رجال برجسته قريش به شمار مي آمد . منصب سقايت ( آب‌رساني) زائران کعبه و مراقبت از مسجد الحرام که از مناصب مهم کعبه به حساب مي آمد، به وي واگذار شده بود. او به همراه مشرکان مکه در جنگ بدر عليه پيامبر شمشير زد .در همان نبرد اسير شد؛ ولي با پرداخت فديه آزاد شد. البته برخي اين امر را توجيه کرده‌اند که وي به اجبار در اين جنگ شرکت جسته بود. (1)
برخي درباره اسلام آوردن ايشان مي‌گويند عباس همانند ابوطالب ازقبل مسلمان شده بود، ولي به جهت مصلحت و اينکه بتواند از پيامبر دفاع کند، اسلام خود را آشکار نمي کرد.
«ابو رافع» که در آن روزها غلام عباس بود و بعدها از ياران رسول خدا و امير مؤمنان گرديد، مي‏گويد: آن روزها نور اسلام، خانه عباس را روشن کرده بود. عباس و همسرش «امّ الفضل» و من اسلام پذيرفته بوديم، ولي از ترس محيط، ايمان خود را پنهان مي‏داشتيم. هنگامي که خبر مرگ دشمنان اسلام در جنگ بدر در مکه منتشر شد، ما فوق العاده خوشحال شديم، ولي قريش و هواداران آن‏ها سخت مضطرب و ناراحت شدند. (2 )
در کتاب فروغ ابديت آمده که داستان شرکت عباس عموي پيامبر در غزوه بدر از مشکلات تاريخ است. وي از کساني است که در اين جنگ اسير مسلمانان گرديد. او از طرفي در اين نبرد شرکت مي‏کند، از طرف ديگر در پيمان عقبه مردم مدينه را براي حمايت از پيامبر دعوت مي‏کند. راه حل همان است که غلام او ابو رافع مي‏گويد: وي از کساني بود که مانند برادرش ابو طالب، به آيين توحيد و رسالت برادرزاده‏اش ايمان قطعي داشت، ولي مصالح روز اقتضا مي‏کرد که ايمان خود را پنهان بدارد . از اين طريق پيامبر را کمک کند . برادرزاده خود را از تدارکات و نقشه‏هاي شوم قريش آگاه سازد. چنان‏ که در جنگ «احد» نيز اين کار را انجام داد. وي نخستين کسي بود که پيامبر را از نقشه و حرکت قريش آگاه ساخت.(3 )
ابن اثير هم روايتي نقل مي کند که عباس پيش از هجرت ايمان آورده بود .مي خواست به مدينه هجرت کند، ولي پيامبر (ص) به او فرمود: بودن تو در مکه بهتر است. (4 )
عباس بعد از پايان جنگ بدر به مکه بازگشت . از آن زمان تا فتح مکه به عنوان نيروي اطلاعاتي ايفاي نقش کرد. هرگاه مشرکان قصد جنگ با پيامبر خدا را داشتند، وي با فرستادن نامه، به پيامبر خبر مي‌داد . عباس در زمان فتح مکه، جهت استقبال از رسول خدا به بيرون مکه رفت .در هنگام فتح و ورود پيامبر خدا به شهر، سپاه مسلمين را همراهي کرد. پس از آن در نبرد حنين نيز شرکت کرد .شجاعتي وصف‌ناشدني از خود بروز داد .
عباس در اواخر عمر دچار نابينايي شد . سرانجام در سال 32 هجري قمري در هشتاد و هشت سالگي در شهر مدينه دار فاني را وداع گفت. او را در قبرستان بقيع به خاک سپردند.(5 )
اما درباره اينکه عباس در کنار امام علي (ع) بود و يا با وي اختلاف داشت يانه ؟ بايد گفت: از متون شيعي استفاده مي‌شود ايشان با امام علي (ع) مشکلي نداشت حتي وي بعد از رحلت رسول خدا با خلافت ابابکر و جريان سقيفه مخالف بود. به گونه اي که عباس از علي (ع) خواست که دست برادر زاده خود را به عنوان بيعت بفشارد. (6). البته در برخي متون اهل سنت آمده است که عباس با علي (ع) اختلاف مالي داشته است ، که اين امر هم دقيقا معلوم نيست. اين مساله با جايگاه بلند امام علي(ع) و مقام عباس همسويي ندارد که د رباره مال دنيا با هم اختلاف داشته باشند .
پي نوشت ها :
1. اسدالغابه،‌ج 3، ص 164؛ اعيان الشيعه،‌ج 7، ص 418؛ قاموس الرجال، ‌ج 6، ص 15؛ بحارالانوار، ج 28، ‌ص 48؛ ‌سفينه البحار، ج 6، ص 113؛ دايره المعارف فارسي، ج 2، ص 1657؛ معارف و معارف، ج 7، ص 208.
2 .فروغ ابديت ،ج 1 ص 516.
3 . همان ، ص516- 517.
4 . اسد الغابه في معرفها الصحابه ،ج 3 ، ص110.
5 . همان ،ص 110 - 113.
6. جعفر سبحاني، فروغ ولايت ، ص155-156.