نظر اسلام و مراجع عظام درباره بهره معاملات اقتصادى - بانکى که امروز به طور وسیعى در سطح جامعه رواج دارد چیست؟
بانکهاى جمهورى اسلامى براساس مصوبات مجلس شورای اسلامی و تأیید شوراى محترم نگهبان براساس عقود و معاملات اسلامى از قبیل مضاربه، جعاله، شرکت، خرید و فروش، عمل مىکنند.
بنابراین اگر طرفین قرارداد طبق قراردادهاى مصوب عمل نمایند، استفاده و سودهایى که مىگیرند، اشکالى ندارد و ربا محسوب نمىشود.
آیتالله فاضل مىفرماید: «مبناى بانکها بر رعایت ضوابط اسلامى است و چون گرفتن و دادن پول بر مبناى مضاربه و سایر عقود اسلامى است، لذا سود از هر طرف براى طرف دیگر حلال است».
در جاى دیگر فرمود: «بانکها موظفند طبق مقررات اسلامى عمل کنند و براى کسى که علم به خلاف ندارد، اشکالى نیست».(1)
آیتالله مکارم فرمود: «ماهیت سپردههاى حساب جارى ماهیت قرض است و مشروط بر این است که به مجرد مطالبه ادا شود، و ماهیت سپردههاى دراز مدت و کوتاه مدت، نوعى مضاربه یا سایر عقود شرعیه و مانند آن است و پرداخت سود على الحساب نوعى وام است که بعد از ظهور ربح محاسبه مىشود و در صورت رعایت ضوابط عقود شرعیه مانند مضاربه، گرفتن سود اشکالى ندارد».(2)
آیت اللهتبریزى فرمود: «چنانچه سپرده گذار بانک را وکیل کند که با پول او معامله شرعى انجام دهد و اطمینان داشته باشد که به این قرارداد عمل مىشود، گرفتن سود اشکالى ندارد».(3)
آیت اللهبهجت فرمود: «در صورتى که معاملات و عملیاتى که بانکها انجام مىدهند، براساس معاملات شرعى باشد، گشایش اعتبارات بى اشکال است».(4)
فتواى رهبرى معظم انقلاب همچون سایر فقهاى عظام است.(5)
همان طور که معاملات بانکى بدون اشکال است، معاملاتى که افراد با پول انجام مىدهند، اگر طرفین بر اساس قرارداد شرعیه عمل نمایند، اشکالى ندارد، مثلاً فردى یک میلیون تومان به دیگرى مىدهد که با این پول کاسبى انجام دهد و هر چه که استفاده کرد، طبق قرارداد (یک پنجم، یک سوم، یک دوم، یک چهارم) به صاحب پول پرداخت شود یا ماهیانه على الحساب مبلغى پرداخت شود و در پایان قرارداد محاسبه شود و با یکدیگر مصالحه نمایند، اشکالى ندارد.
معاملات شرعیه مانند مضاربه و جعاله و .... مىباشد، ولى دادن پول به عنوان قرض و شرط سود و بهره ربا محسوب مىشود.
پىنوشتها:
1 - جامع المسائل، ج 1، ص 286.
2 - استفتائات جدید، ج 2، ص 578.
3 - همان، ج 1، ص 479.
4 - توضیح المسائل، ص 452.
5 - توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 808.