پاسخ ارائه شده به سؤالِ یک پرسشگر با مشخصات خاص است. در صورتی که سؤال یا ابهامی برای شما ایجاد شده از طریق درگاه های پاسخگویی پیگیری فرمائید.
توضیح بفرمایید
طبق آموزه های دینی، هر گونه كار خیر و انجام كارهای نیك به نیت اموات اگر خالص و براي خدا باشد،هم به حال اشخاصی كه آن اعمال را انجام می دهند و ...

لطفا در رابطه با حدیث اینكه اما جعفرصادق علیه السلام فرمودند كه عمل خیری كه از دیگران به اموات میرسه تا روز قیامت ادامه خواهد داشت توضیح بفرمایید؟ مثلا بنده هر روز عادت كردم برای رضای خدا و شادی اهل بیت و مومنین به الاخص پدرم در هر حالی هستم صلوات بفرستم و یا اینكه دائم وضو باشم آیا بعد از مرگ من این حسنات برای پدرم نوشته می شه؟

طبق آموزه های دینی، هر گونه كار خیر و انجام كارهای نیك به نیت اموات اگر خالص و براي خدا باشد،هم به حال اشخاصی كه  آن اعمال را انجام می دهند و هم  به حال آن هایی كه دست شان از دنیا كوتاه و آن حسنات برای آنان انجام شده مفید و اثربخش است  این معنا از روایاتی به دست می آید كه ثواب هر عمل خیری كه  بازماندگان به نیت مردگان شان انجام دهند،به هر دو طرف می رسد ، همچنان كه برخی روایات دلالت می كند كارهای خیری كه انسان انجام می دهد،تا زمانی كه مردم از آن سود ببرند،نفع آن در عالم دیگر به انسان می رسد.

طبیعی است هر عملی خیری كه انسان در این دنیا انجام دهد،چه برای خود و یا برای مردگان، درآن دنیا نتیجه آن را خواهد دید، خصوصا اگر آن عمل از صدقات جاریه باشد، تا زمانی كه مردم از آن بهره می برند، هم شخص اهدا كننده و هم اهدا شونده ثواب خواهند برد.

 اما در مورد سوال شما اتفاقا در این باره روايتي از حضرت صادق (ع) نقل شده، كه از آن استفاده مي ‏شود ثواب هايي كه در عالم برزخ به مؤمن مي‏رسد، تا قيامت هم برای اهدا كننده و هم اهدا شونده ادامه خواهد داشت. حضرت فرمود:

مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ عِنْدَ قَبْرِ مُؤْمِنٍ سَبْعَ مَرَّاتٍ بَعَثَ اللَّهُ إِلَيْهِ مَلَكاً يَعْبُدُ اللَّهَ عِنْدَ قَبْرِهِ وَ يُكْتَبُ لَهُ وَ لِلْمَيِّتِ ثَوَابُ مَا يَعْمَلُ ذَلِكَ الْمَلَكُ فَإِذَا بَعَثَهُ اللَّهُ مِنْ قَبْرِهِ لَمْ يَمُرَّ عَلَي هَوْلٍ إِلَّا صَرَفَهُ اللَّهُ عَنْهُ بِذَلِكَ الْمَلَكِ الْمُوَكَّلِ حَتَّي يُدْخِلَهُ اللَّهُ بِهِ الْجَنَّة؛ هر كس نزد قبر مؤمني هفت مرتبه سوره إنّا أنزلنا را بخواند، خداوند فرشته‏اي مي‏فرستد كه پيش قبر ميت، خدا را عبادت كند. خداوند ثواب عبادت فرشته را براي ميت و كسي كه إنّا أنزلنا را خوانده مي‏نويسد، تا زماني كه خداوند وي را به واسطه اين عمل وارد بهشت كند.( 1)

 حسناتی كه انسان آن را در زمان حیات خود انجام می دهد، حال یا برای خود و یا برای دیگران، به طور كلی می تواند به دو شكل باشد، یا آن حسنه و كار خیر به گونه ای است كه از صدقات جاریه به حساب می آید، با این توضیح كه اگر خودش هم از دنیا برود، كار خیری كه انجام داده، پس از او باقی می ماند و مردم از آن استفاده می برند، مثل این كه كتاب مفیدی نوشته، مدرسه ای ساخته، جاده ای  آباد كرده، حتی اخلاق نیكویی از خود به یادگار گذاشته، و .......... مطابق با روایات امامان معصوم سلام الله علیهم اجمعین، تا زمانی كه آن اثر باقی است، آن شخص چه در دنیا باشد یا از دنیا رفته باشد، ثواب خواهد برد

 در این باره كه مردگان نباید فراموش شوند حدیثی از قول یكی از صحابه از پیامبر صلوات الله علیه نقل كرده است،حضرت فرمود:

" لا تنسوا موتاكم في قبورهم و موتاكم يرجون إحسانكم و موتاكم محبوسون يرغبون في أعمالكم البرّ و هم لا يقدرون، اهدوا إلي موتاكم الصّدقة و الدّعاء؛(2)

 مردگان تان را كه در قبرها آرميده‏اند ،از ياد نبريد. مردگان شما اميد احسان شما را دارند. مردگان شما زنداني هستند و به كارهاي نيك شما رغبت دارند. آن ها خود، قدرت انجام كاري ندارند، شما صدقه و دعائي به آن ها هديه كنيد.

 راجع به مطلبی كه به آن اشاره شد، حدیث دیگری از امام صادق سلام الله علیه نقل شده است كه فرمود:

 سِتُّ خِصَالٍ يَنْتَفِعُ بِهَا الْمُؤْمِنُ بَعْدَ مَوْتِهِ وَلَدٌ صَالِحٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ مُصْحَفٌ يَقْرَأُ فِيهِ وَ قَلِيبٌ يَحْفِرُهُ وَ غَرْسٌ يَغْرِسُهُ وَ صَدَقَةُ مَاءٍ يُجْرِيهِ وَ سُنَّةٌ حَسَنَةٌ يُؤْخَذُ بِهَا بَعْدَهُ‏؛(3)

 شش چيز است كه مؤمن پس از مرگش از آن بهره مي‏برد: فرزند شايسته‏اي كه براي وي طلب آمرزش كند. قرآني كه از او بماند و ديگران آن را بخوانند. چاهي كه حفر نمايد. درختي كه بنشاند. آبي كه به جريان اندازد. روش نيكوئي كه پس از وي به آن عمل شود.           

این احادیث شریف به طور مستقیم پاسخ سوال شما را می دهد، در حدیث اول حضرت به ثواب سوره قدر اشاره كردند كه هر كسی مطابق با دستور روایت در مورد خواندن سوره قدر بر سر قبر مومنی عمل كند تا هنگام ورود به بهشت ثواب عبادت فرشته ای را هم برای خواننده و هم برای شخص از دنیا رفته منظور می كند . در حدیث دوم به طور كلی به اعمال خیر و حسنات ماندگاری اشاره شد و تا زمانی كه آن اثر ماندگار باشد، آن شخص از آن بهره خواهد برد.

البته می توان گفت: در مورد اعمالی كه با رفتن شخص  اهدا كننده از دنیا، آن عمل هم قطع خواهد شد ،مثل مواردی كه در سوال آمد، حكم این حدیث جاری نخواهد شد و ثواب چنین اعمالی برای مرده تا زمانی ادامه خواهد داشت كه شخص خودش زنده باشد ومشغول عمل باشد، اگر چه هر عمل خیری كه از انسان سر بزند، به هر نیتی كه باشد (یعنی چه برای خودش و یا برای دیگری باشد) به طور حتم در عالم ملكوت شاخه خواهد زد و رشد خواهد كرد.این طور نیست كه عمل خیر  اثر محدودی داشته باشد، اما به چه شكلی خدای متعال خودش از آن آگاه است.

كتاب هايي كه در اين زمينه مي توانيد مطالعه كنيد :

ا) معادشناسي، سيد محمد حسين تهراني، انتشارات حكمت، قم، 1402 ق.

ب) معاد در قرآن، آيت الله جوادي آملي، نشر اسراء، قم، 1380.

ج) عدل الهي، شهيد مطهري، انتشارات شركت سهامي انتشار، تهران.

د) معاد از نظر روح و جسم، فلسفي،  نشر هيئت نشر معارف اسلامي.

ذ)دستغيب،  معاد، انتشارات رهنما، تهران.

پی نوشت ها:

1.ابن قولويه قمي، كامل الزيارات، نجف اشرف ، انشارات مرتضويه ،  1356 هـجری شمسی ،ص 322.

2. انصاری محلاتی ،ترجمه الحكم الزاهره، قم،انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، 1375 هجری شمسی، چاپ دوم، ص 233.

3.شیخ صدوق،الخصال،قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  1362 هجری شمسی،چاپ اول،  ج‏1، ص 324.