پاسخ ارائه شده به سؤالِ یک پرسشگر با مشخصات خاص است. در صورتی که سؤال یا ابهامی برای شما ایجاد شده از طریق درگاه های پاسخگویی پیگیری فرمائید.
آیا روز و شب در آن دنیا معنا دارد؟
به یقین خداوند از ازل می دانست كه در آینده چه اعمالی را انجام خواهد داد و به تك تك جزییات خلقت آینده خود آگاهی داشت و دارد، هرچند در تعبیر "آینده خود" تسامح ...

آیا خداوند می دانست كه روزی انسان و دیگر موجودات را خلق خواهد كرد؟ آیا روز و شب در آن دنیا معنا دارد؟ این كه خداوند آسمان و زمین را در شش روز آفرید به چه معناست؟

1- بله به یقین خداوند از ازل می دانست كه در آینده چه اعمالی را انجام خواهد داد و به تك تك جزییات خلقت آینده خود آگاهی داشت و دارد، هرچند در تعبیر "آینده خود" تسامح كرده و به خاطر ناچاری از این واژه استفاده نموده ایم؛ دلیل این امر آن است كه زمان و مكان از خصوصیان موجودات مادی است و خداوند متعال كه مجرد از این پیرایه هاست نمی تواند زمان و مكان داشته باشد و خداوند هیچگاه محدود در زمان و مكان نیست.

اما در عین حال اعمال خداوند در ظرف عالم ماده و در میان موجودات زمان دار می تواند زمان دار باشد و بگوییم این فعل دیروز خداوند است و این فعل امروز او یا خلقت گذشته او و خلقت آینده او و... .

2- اگر مراد از آن دنیا، عالم آخرت باشد باید گفت به نظر فلاسفه و عرفای اسلامی، عالم خلقت دارای سه مرتبه وجودی است كه عبارتنداز:

-عالم مادّه، كه بارزترین خصوصیّت آن حركت و زمان به معنای خاص است.

- عالم مثال كه عالمی است غیر مادّی ولی دارای شكل و رنگ و مقدار. این عالم منزّه از حركت و تغییر و زمان است.

- عالم عقل، كه منزّه از تمام آثار عالم مادّه مانند زمان و مكان و شكل و ... است. (1)

 با توجه به اين مطلب،  زمان به مفهومی كه در دنیا تصور و تحقق دارد، در عالم آخرت وجود ندارد، زیرا زمان مقدار حركت است و حركت از شئون ماده میباشد، حال آن كه عالم آخرت، عالم غیر مادی و مجرد از ماده است. موجودات آن در عین اینكه حقایق و موجودات مقداری هستند، حقایق ثابت و غیر متغیرند. در نتيجه آن عالم از زمان به آن معنا كه ما در اين دنيا مي شناسيم خالي است .

3- اما در مورد تعبیر روز در خلقت آسمان و زمین باید گفت :

مراد از این روز به حسب فعل خداوند نیست. بلكه مراد تحقق 6 روز در مقام خلقت جلوه های مادی عالم ماده هستند در واقع این زمان نسبت به مخلوق سنجیده می شود نه خالق، در نتیجه عقلا استحاله ای ندارد كه فعل خداوند دارای زمان باشد بخصوص كه این فعل در عالم ماده انجام بپذیرد.

 ماهيت و حقيقت خلقت شش روزه آسمان و زمين بر ما چندان روشن نيست. به يقين مراد بيان زمان معين شناخته شده اي مانند روزهاي كنوني نيست. زيرا در آن مقطع نه زميني بود و نه آسمان و خورشيد و گردشي؛ پس حقيقت اين امر چيز ديگري است.

در این خصوص برخی معتقد شدند كه مراد از آن 6 زمانیا 6 دورة و 6 مرحلة خلقت،(2) میباشد. برخی مفسران گفته اند ممكن است این دوران های شش گانه را بر اساس نظریات علمی در خصوص شكل گیری كائنات هم تبیین نمود .(3)

 

 پینوشتها :

1. ر.ك. الهی قمشهای، حكمت الهی، چ انتشارات اسلامي، تهران 1360، ص 298.

2. علامه طباطبایی، تفسير الميزان‏، ترجمه موسوي همداني، دفتر انتشارات اسلامي جامعه‏ي مدرسين حوزه علميه قم‏، قم‏ 1374 ش، ج 10، ص 223.

3. مكارم شیرازي ناصر، تفسیر نمونه، دار الكتب الإسلامیه، تهران، 1374 ش، ج6، ص 202 - 200.